Bi astetan epaiketa hasten da, otsailak 3.
Etiketa honen artxiboa: eliseo gil
Esperpentoa De Miguel afera” ebazpena eta Iruña-Veleia, bietan baloraketa ekonomikoa 350.000 €.
Justiziarik ez dago eta ebazpen guztiak izan daitezke errukigarriak, baina batzuk esperpentagarriak dira:
– De Miguel jaunari ebazpena 13 urteko espetxe zigorra… eta isuna 351.690 €.
– Eliseo Gil jaunari eskaera: 500 ostraka x 600 €/ostraka + kostak = 357.000 €. (De Miguel jaunari baino gehiago).
“Euskal” erakunde publiko salatariak (Arabako Foru Aldundia + Eusko Jaurlaritza + …) “piratuta” daude, zaudete…
“Euskal” erakunde publiko salatariak (Arabako Foru Aldundia + Eusko Jaurlaritza + …) ez duzue bi neurri salatzeko, neurririk gabekoak zarete, “piratuak” + …
Kendu salaketak Iruña-Veleiako euskara zaharra aurkitu zuten arkeologoei… neurririk gabekoak baldin bazarete, izan errukia behintzat 11 urtetan zigortu dituzuen inozenteekin. Kendu salaketak. Itzuli euskara zaharra zientziara.
Justiziaren, errukiaren ezean, mesura, zentzu, sena… izpirik gelditzen baldin bazaizue, kendu salaketak Iruña-Veleiako euskara zaharra aurkitu zuten arkeologoei…
Euskara antzinatean 200, 759 urte aurretik (akitaniera, baskoia…) 200 sarrera ordenatuak
Euskaltzaindiak aurten 2019an argitaratu du EHHE-200 Euskal hiztegi historiko-etimologikoa, non zerrenda kronologikoan, hitzen lehen agerraldian, 2.800 bat sarrera azaltzen diren, hauetatik, 759 urte aurretik 20 hogei bat sarrera bakarrik…
Hutsune hau betetzen laguntzeko asmoarekin, Euskara antzinatean 200, 759 urte aurreko (akitaniera, baskoia…) 200 bat hitzen zerrenda alfabetikoki ordenatua. Batzuk errepikatuak daude iturri desberdinak dituztelako.
Iturriak:
Akitaniera: EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa. Euskaltzaindia, 2019 (20 sarrera).
Akitaniera-Baskoia: Euskararen historia. Euskara antzinatean. Joakin Gorrotxategi. Eusko Jaurlaritza 2018.
Iruña Veleiako euskarazko grafitoak Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoek argitaratua: http://veleia.com/noticia_detallada.php?niv=6¬icia=48
Les Inscriptions d’Iruña-Veleia. Hector Iglesias.
Iruña-Veleia: Iruña-Veleiako euskarazko grafitoak. 2.4.- Testuetako lexikoa. Juan Martin Elexpuru. Arabera. 2009.
| Urtea | Euskara | Hitza | Familia | Lekukoak | |||||
| Akitaniera | ahaide | ahaide | ? | HAHANNI, HAHANTEN | |||||
| Akitaniera- | Aho- | Aho | Aho-issi (gen) | ||||||
| I-V | AIIIN | AIEN | 1 | AIIINV IIISVS TA | 13364 | mahatsa | Miguel Thomson | ||
| Akit. | aita | AITA | : | ATTACONI, ATTACONIS, ATTAIORIG | |||||
| Akit-Bask | Atta | Aita | Atta-coni, Ata-conis, Atta-io-rig, | ||||||
| I-V | ATA | AITA | NIIRII ATA, ZII / YAVH / TA (13 aldiz) | 13361a,13361b,13363, | 13364,13368a,13371a, | 13393,13411a,13709c,17050 | |||
| I-V | ATA | AITA | GIIVRII ATA ZVTAN | 15912,15916,16365b | |||||
| I-V | ATARII | AITA | IN NOMINII PAT? / ATARII IZAN | 13362b | aitaren | ||||
| Akit-Bask | Aher | Akher | Aher-belste, | ||||||
| I-V | (A)LABA | ALABA | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15917 | |||||
| I-V | AMA | AMA | TA MIRIAN AMA | 13368a, 13393, 13411a, | 15910, 15912, 15923a | 15925, 16363a | |||
| 759 | amona | AMA | ? | Amunna | |||||
| I-V | AMIIT | AMETS | NIIVR AMIIT | 13401 | |||||
| I-V | (A)MONA | AMONA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | |||||
| I-V | ANA | ANA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | koloreen zerrendan | ||||
| Akit-Bask | Hanna- | Anaia | ? | Hanna-bi, Hanna, Hannas, Hanna-c(o), Hanna-xus, Hana-conis | Hanna-rro, | ||||
| I-V | (A)NAIA | ANAIA / NAHIA | ? | DIINOS / ZVRII / NAIA | 13368b,13394a | ||||
| Akit-Bask | Ere- | And ere | ? | Ere-seni, Erhe-xoni, | |||||
| Akit. | and(e)re | AND(E)RE | : | ANDERE, ANDERENI, ANDERESENI, | ANDEREXSO / ANDRECCONI | ||||
| 759 | andere | AND(E)RE | : | Anderazo | Anderquina | ||||
| Baskoia | Andere | Andere | Andere-ni, Andere-seni, Anderexo, Andre-cconi, Annereni | ||||||
| Akit-Bask | Andoss | Andos | Andosso, Andossi, Andossus, Andos-ten, Andos-tenni, | ||||||
| I-V | ARAINA | ARRAINA | NIIV / RII ATA / ARAINA / ARRAPA | 16365b | |||||
| I-V | (AR)RIIBA | ARREBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393,15917,15920, | 16362a | ||||
| I-V | ARO[S] | ARROSA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | kolorea | ||||
| Akit-Bask | Arta- / Arte- | Arte | Artahe, Artehe, Arte | ||||||
| Akit-Bask | Asto | Asto | Asto-ilunno, Ars-ilunno | ||||||
| I-V | BANA | BAINA | VIILIII NO / VVA, BANA / OSOV POLI / TA | 16365b | |||||
| Akit-Bask | Bais-er | Baiser | Baeser-te, Baesel-lae, Baiso-tar | ||||||
| I-V | BIITI | BEDI | ISAN BII / TI SIIVRII / ISIINA / IITOR | 17050b, 13364 | |||||
| Akit-Bask | Belex | Belltz, -bel | Belex, Belex-conis, Belex-eia, Belex-ennis, Bon-belex, | Har-belex, [H]arbelsis, | Har-belesteg[, Aher-belste | ||||
| Akit. | beltz | BELTZ | ? | BELEX, BELEXCONIS, BELEXEIA, BELEXENNIS | |||||
| I-V | BETA | BELTZA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | |||||
| Akit-Bask | Berhax- | Beratz | Behaxsis | ||||||
| I-V | BER | BERDE | ? | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a, 13335 | kolore zerrenda | |||
| Akit-Bask | -berri | Berri | ]mberri, Ilur-berri-xo, Ilur-berri-xon[, Eberri, Lum-ber[ | ||||||
| I-V | BIITI | BETI | BIITI | 13398a | beti | ||||
| Akit-Bask | Bihox- | Bihotz | Bihoxus, Bihos-cinnis, Bihossi, Bioxxi, Bihotus, | ||||||
| I-V | BISI / VISI / VIZI | BIZI | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA | 16364,16365a,13335, | 12077,13234b | ||||
| I-V | VICI | BIZI | IN VIILIIIAN VICI | 13234b, 12077 | 16364,16365a,13335, | ||||
| Akit. | Botz / bost | BORTZ | : | BORSEI, BORSO, BORSUS | |||||
| Akit-Bask | Bors- | Bortz, bost | Borsei, Borso, Borsus, | ||||||
| I-V | CII[…] | CE[…] | ? | III RIIBA TV, NIIV / CII[…] | 15920 | ||||
| I-V | CORDE / CODRE | CORDE | IINTV / NIIVRII / CORDII / RII | 13398b | bihotza | ||||
| I-V | CORNE | CORNE | NIIV / CORNII / ESKON | 15922 | |||||
| I-V | Cφως | Cφως | NIIV IILOSI / Cφως / NIIBA I | 16362b,16363a | erosi (grekeraz) | ||||
| I-V | TA | DA | IVII (ó NII) ELOSI φπςI / TA (NIIT)RII / AMA | 13364,15910,16363b | 16365a,16365b | ||||
| I-V | IIAII | EAE | IIAII / VNI / NVIIRII AT / ZIIT BI / NII | 13709a | |||||
| I-V | IIDA / IIDAN | EDAN | IAN / TA / IIDAN / DIINOS | 13367,13396a,13396b | |||||
| I-V | BADI | EDIN* | IIGIN BADI ZVR | 13364 | bedi | ||||
| Akit-Bask | Edun- | Edun (dut,du) | Edunnis, Edunn, Edun-xe | ||||||
| 800 | jaun | EDUN* | ? | Iauncti | |||||
| I-V | TV | EDUN* DU / DUT | NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) | 13412b,15920, 16365a | |||||
| I-V | IIGIN | EGIN | IIGIN BADI ZVR[ ] | 13364 | |||||
| I-V | GI | EGIN / OGI | ? | AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? | 13396a,13411a | ||||
| Akit-Bask | Enne- | Ene (Ene-ko izena) | Enne-box | ||||||
| I-V | IINTV | ENTZUN | IINTV / NIIVRII / CORDII / RII | 13398b | |||||
| I-V | IILOSI | EROSI | ? | NIIV IILOSI / Cφως / NIIBA I | 16362b,16363a,16365a | ||||
| I-V | nλΙoς | EROSI | ? | NIIV LAIKI / nλΙoς NA / XI VRTII TV | 16365a | ||||
| I-V | IIRII | ERRE | IIRII TA SV | 13711 | |||||
| I-V | TA | ETA | NIIV LAIKII TA / VIILIIIAN GORI | 16366,13367,13711, | 15912,15917,16363a | ||||
| I-V | ET XII | ETA 12 | MARIA / AMA / IIT XII | 15923a | |||||
| I-V | ESQVERO | EZ GERO | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | |||||
| I-V | ESKON | EZKONDU | NIIV CORNII ESKON | 15922 | |||||
| Akit-Bask | Esten- | Ezten | ? | Esten-conis, | |||||
| Akit. | gar | GAR | ? | GARRE DEO, D [DEO] GARRI | |||||
| I-V | GAV[R] | GAUR | ? | NIIVRII ATA GAV ILTA | 15912 | gaur edo gauez | |||
| Akit-Bask | Gere- | Gere* | Gerexo, Gerexso | ||||||
| I-V | GIIVRII | GEURE | GIIVRII ATA ZVTAN | 13363,13364,13371a | 17050 | ||||
| I-V | GIATV LA | GIATU LA | ? | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | ||||
| I-V | GIV SALE | GIU SALE | ? | GIV SALII | 13349 | saldu? | |||
| Akit. | gizon | GIZON | : | CISON, CISONTEN, CISSONBONNIS, GISONDONI | |||||
| Akit-Bask | Cison-, Gison-, | Gizon | Cison, Cisson-bonnis, Cison-ten, Gison-doni, | ||||||
| I-V | [ ]ISON | GIZON | ? | ISON / MARIT | 14624 | ||||
| I-V | GORI | GOI | VIILIIIA NOVVA / VIILIIIA GORI | 14469,16364,16365a | 16366 | ||||
| Akit. | gorri | GOR | : | BAICORISO, BAICORRIXO, BAIGORIXO, HERAUSCORRITSEHE | |||||
| Akit-Bask | -corri-, gorri- | Gorri | Bai-gorixo, Bai-coriso, Bai-corrixo, Lur-gorr[, | Heraus-corri-tsehe | |||||
| I-V | GORY | GORRIA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | |||||
| Akit-Bask | Hahan- | Hahan* | Hahanni, Hahan-ten, Hahan-tenn | ||||||
| I-V | AII | HAIE[.] | AI II,I ó N II, I /I, L | 13396a | |||||
| I-V | HAIII | HAIEK | ? | HAIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | ||||
| Akit-Bask | Halo- | Halo* | Halo-isso, [H]alo-assi | ||||||
| Akit-Bask | Hals- | Hals* | Hals-conis, Hals-cotarris, Tals-conis | ||||||
| Akit. | aker | HANDI | : | AHERBELSTE DEO | |||||
| Akit. | handi | HANDI | ? | ANDOS, ANDOSSUS, ANDOXUS, ANDOSTEN | |||||
| Akit-Bask | Har- | Har* | Har-belex, Harbelex(s)is, Har-belesteg[, [H]ar-belsis | ||||||
| 828 | haran | HARAN | pardinam de Aranna | ||||||
| Akit-Bask | Arix- | Haritz | Arixo, Arixoni, | ||||||
| I-V | ARRAPA | HARRAPATU | NIIV / RII ATA / ARAINA / ARRAPA | 16365b | |||||
| Akit-Bask | Hars- | Hartz | Harsi, Hars-ori, Hars-pi | ||||||
| I-V | AVDIA | HAUNDIA | ? | ERIA AVDIA | 10775 | ||||
| Akit-Bask | Hauten- | Hauten* | Hauten-se, Hauten-soni, Haute-ten | ||||||
| Akit-Bask | Heraus-, Haraus-, Harous- | Herauts | ? | Heraus-corritsehe, Harausoni, Harousoni, | |||||
| I-V | IIRIA | HERRIA | ? | ERIA AVDIA | 10775 | ||||
| Akit. | ilun | HIL | : | ILVNNOSI, ILVNNI DEO, ASTOILVNNO, | HERCULI ILVNNO ANDOSE | ||||
| I-V | ILTA | HILDA | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910,15912 | |||||
| I-V | IRI | HIRI | ? | IRI | 15129 | ||||
| Akit. | hibai | HUR | ? | BAICORISO DEO, BAICORRIXO DEO, BAIGORIXO DEO | BUAIGORIXE | ||||
| Akit-Bask | Bai | Ibai | ? | Bai-ase, Bai-gorixo, Bai-osi, Bai-coriso; -corrixo | |||||
| Akit-Bask | Ilun- | Il(h)un | Ilunn-osi, Iluni, Ilunni, Herculi Iluno, Astoilunno, Arsilunno | ||||||
| I-V | ILAR | ILAR | ILAR / O | 13395a | ilargi ziurrenik | ||||
| Akit-Bask | Ili- | Ilixo | Ilixo, Ilixoni, | ||||||
| I-V | IN | IN | IN VIILIIIA VICI | 13234b | |||||
| I-V | VAN | IVAN | ? | IAN VAN ZVTA | 15656 | ||||
| I-V | IZANA | IZAN | `YAVHII ́ ́ ́ / ZVTAN / IZANA | 13371b,17050 | |||||
| I-V | IZAN | IZAN / IZEN | IN NOMIINII PAT? / ATARII IZAN | 13362b | |||||
| I-V | ISAR | IZAR | VRDIN X ISAR | 15147 | |||||
| I-V | (I)SIIBA | IZEBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | |||||
| I-V | ISENA | IZENA | ISAN BII / TI SIIVRII / ISIINA / IITOR | 17050b | |||||
| I-V | IAN | JAN | IAN / IIDAN / LO | 13367,13396a,13396b | 15656 | ||||
| I-V | IAVN | JAUN | SAMVIIL, MARIO / VIILIIIAN JAVN | 13369,13369a | |||||
| I-V | IIISVS / IIISHV | JESUS | IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA | 13364,13368a,13381 | |||||
| I-V | IOSHII | JOSE | IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA | 13368a | Jesusen aita | ||||
| I-V | LA | LA | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | |||||
| Akit. | lau | LABUR | : | LAVRCO, LAVREIA, LAVRINAE | |||||
| I-V | LAGUN | LAGUN | MARCVS LAGVN / IAII | 13394b,15921 | |||||
| I-V | LAIKII | LAIKE | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / | 16365a | |||||
| Akit-Bask | Laur- | Laur | Laur-co, Laur-eia, Laur-inae | ||||||
| Akit. | lehen | LEHEN | ? | LEHERENNO | |||||
| Akit-Bask | Leher-en | Leher (aditza, zuhaitza) | Leherenni, Leherenno, Lereno, Lerenno | ||||||
| I-V | LIIIO | LEIHO | AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? | 13396a | |||||
| I-V | LIBERATE | LIBERARE | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | askatuak | ||||
| I-V | LO | LO | IIDA / IAN / LO | 13396b | lo egin | ||||
| Akit-Bask | Lohi- | Lohi | Lohi-tton, Lohix-, Lohixsi, Lohisi, | ||||||
| Akit-Bask | Ilur- | Lur | ? | Iluroni, Ilur-berrixo, Ilur-berrixon[, Lurgorr[ | |||||
| I-V | LURA | LURRA | LVRA / SVA | 13395a | |||||
| I-V | MAI | MAHAI | ? | NEVRE CORDU MAI | 13396,13858 | neure cordu (bihotz) maitea? | |||
| I-V | MARCVS | MARCVS | VIILII / IAN OSO / LAGVN, / MARCVS / N | 13394b,15921 | pertsona izena | ||||
| I-V | MIRIA | MARIA | MIRIA / AMA / IIT XII | 15923a | Jesusen ama | ||||
| I-V | MI | MARIA | ? | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15917 | Mirian? | |||
| I-V | MIRIAN | MARIA | IIISVS, IOSHII ATA / TA MIRIAN AMA | 13368a,13381 | Maria Jesusen ama | ||||
| I-V | MARIO | MARIO | SAMVIIL, MARIO / VIILIIIAN JAVN | 13369 | pertsona izena | ||||
| I-V | MARIT | MARITUS | ISON / MARIT | 14624 | senarra | ||||
| I-V | MIRTO | MIRTO | MIRTO (IFUT / OV) TA, II / TARO / MA [ | 16363b | pertsona izena | ||||
| I-V | NAHI | NAHI | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | izena? Aditza? | ||||
| I-V | NA | NAIZ | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA, | 13335,13365,13366 | 16364,16365a | ||||
| Akit-Bask | Haron- | Narun- | Haron-tarris, | ||||||
| I-V | NIIBA | NEBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393,16362b | |||||
| I-V | NIIRII | NERE | NIIRII “`ATA ́ ́ ́, ZII / YAVH / TA | 13361a | |||||
| Akit. | neska | NESKA | : | NISKAS, NISCAS, NESCA, NISCA | |||||
| Akit. | nescato | NESKA | : | NESCATO | |||||
| Akit-Bask | Nesca- | Neska, neskato | Nescato | ||||||
| I-V | NIITO | NETO | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13380 | pertsona izena? | ||||
| I-V | NIIV | NEU | III NIIV NAIA, NIIVRII | 13394a,13411b,13412b | 15204,15917,15920, | ||||
| I-V | NIIV | NEU | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15922,15925,16362b, | 16364,16365a,16365b | ||||
| Akit-Bask | Neure- | Neure | Neuren[, Neuresini, | ||||||
| I-V | NIIVRII | NEURE | NIIVRII / ZIIVRII / III V? | 13394a,13397b,13401, | 13411a,13858,13398b, | ||||
| I-V | NIIVRII | NEURE | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910,15912,15916, | 15925 | ||||
| I-V | NOVA / NOVVA | NOVA | VIILIIIA NOVA / VIILIIIA VICI | 12077,14469,16365b, | 13234a | ||||
| I-V | OGIA | OGIA | OGIA I PYRA | 10817 | ogiari sua | ||||
| Akit-Bask | -Bon | On | ? | Bon-belex, Bon-silexsi, Bon-coxsi, Bon-tar, Bon-ten, Bon-tos | Bonx(s)us, Monsus,Bonxi | Bonxorius, Bonxsoni | |||
| Akit-Bask | Orgo- | Orgo | Orgo-anno, Orco-tarris, Orcu-ari, Orgu-arrae, Orgot-, Orgeto- | ||||||
| I-V | (O)SABA | OSABA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | osaba | ||||
| I-V | OSO | OSO | VIILII / IAN OSO / LAGVN, / MARCVS / N | 15921 | |||||
| I-V | OSOV | OSO | ? | VIILIII NO /VVA, BANA /OSO V POLI /TA, NIIV /RE ATA / | 16365b | ||||
| Akit-Bask | Oxson- | Otso | Oxson, Osson, | ||||||
| I-V | OVSTA | OUSTA | ? | MIRTO / (OVSTA) / TA | 16363b | ||||
| I-V | PATHIIR | PATHER | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13362b,13374b,13380, | Jainko Aita | ||||
| I-V | POLITA | POLITA | VIILIII NO /VVA, BANA /OSO V POLI /TA, NIIV /RE ATA / | 16365b | ederra, txukuna | ||||
| I-V | PONTIFICII | PONTIFICE | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13362b,13374b,13380, | |||||
| I-V | PYRA | PYRA | OGIA I PYRA | 10817 | sua | ||||
| I-V | RIIINV | REINU | GIIVRII “`ATA ́ ́ ́ ZVTAN / RIIINV“IIISVS ́ ́TA / IIGIN BADI | 13364 | erreinua | ||||
| I-V | ROMA ROMAN | ROMA | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910, 16363b | Erroman | ||||
| I-V | SALII | SALDU | GIV SALII | 13349 | saldu | ||||
| I-V | SAMUIIL | SAMUEL | SAMVIILL,“`YAVHII ́ ́ ́FILI | 13362a,13369,13374b, | 13380 | ||||
| I-V | SANTV | SANTO | (G)EVRE ATA SVTAN SVRA SIIRA NA SANTV | 17050 | |||||
| Akit-Bask | Seni- | Sehi, sein, segi (*seni-) | Seni-cco, Seni-ponnis, Seni-tennis, Seni-xsonis, Seni-us | ||||||
| Akit-Bask | Sembe- | Seme | Sembe-cconi, Sembe-donnis, Sembe-tar, Sembe-tennis, | Sembe-x(s)onis, Sembi, | Sembus, | ||||
| Akit. | Sein / sehi | SEN | : | SENNICO, SENIPONNIS, SENITENNIS | |||||
| Akit. | seme | SEN | : | SEMBECONI, SEMBEDONNIS, SEMBETAR | |||||
| I-V | SIIT | SET | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | pertsona izena | ||||
| Akit-Bask | Silex- | Sirats | ? | Silex, Silex-conis, Bon-silexsi, | |||||
| Akit. | su | SU | ? | SVTVGIO, SVHUGIO | |||||
| I-V | SV / SVA | SUA | LVRA / SVA | 13395a,15924 | |||||
| I-V | SVMO | SUMO | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | “azkenean” | ||||
| Akit-Bask | Tals- | Talsku-bilos | Tals-conis, Tals-aiae, | ||||||
| Akit-Bask | Uloho- | Ulo | Uloho-ssii, Uloho-xis, Uloho-xo, Ulu-cirris | ||||||
| Akit. | ume | UME | : | OMBECCO, VMMESAHAR | |||||
| Akit-Bask | Ombe- | Ume | Ombe-cco, Ombe-xonis, Ombex[ | ||||||
| I-V | VNI | UNI | ? | IIAII / VNI / NVIIRII AT / ZIIT BI / NII | 13709b | ||||
| Akit-Bask | Uri- | Ur | Uria, Uri-assi, Uri-axe, | ||||||
| I-V | VR | UR | VR | 10599,11037 | |||||
| I-V | VRDIN | URDIN | URDIN X ISAR | 13397a,15147 | |||||
| I-V | VRSI | URSI | ? | VRSI | 10599 | ||||
| I-V | VRTII | URTE | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 15920, 16365a | |||||
| I-V | VRSO | USO | ? | 10599 | ursus (hartza) edo uso | ||||
| I-V | VIILIIIA | VELEIA | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA, | 12077,13234b,13369, | 13380,15921,12077, | 14469,16365b,14469,16364, | |||
| I-V | VIILIIIA | VELEIA | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 16364,16365a, 16366 | |||||
| I-V | VERG | VIIRG* | ? | EL NIIV / VIIRG | 13411 | ||||
| I-V | VOLA | VOLA | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | volo, vis, vult (nahi izan) | ||||
| I-V | YAVHII / YAVII | YAVE | SAMVIILL,“`YAVHII ́ ́ ́FILI | 13361a, 13362a, 13363, | 13371b, | ||||
| Akit. | zahar | ZAHAR | : | VMMESAHAR | |||||
| Akit. | -xe | ZEHE | ? | ANERDESENI, BAIEXE / EDUNXE, ERESENI /NEURESENI | HAUTENSE /URIAXE | ||||
| Akit. | xehe | ZEHE | ? | HERAUSCORRITSEHE | |||||
| I-V | XI | Zenbakia* 11 | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 16362b, 16365a | |||||
| I-V | XII | Zenbakia* 12 | NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) | 15920,15925 | |||||
| I-V | III | Zenbakia* 3 | III NIIV NAIA, NIIVRII | 13394b,15920 | 3 zenbaki erromatarra | ||||
| I-V | ZE | ZER | ? | NIIRII “`ATA ́ ́ ́, ZII / YAVH / TA | 13361a | zer | |||
| I-V | SIIRANA | ZERANA | ? | (G)EVRE ATA SVTAN SVRA SIIRA NA SANTV | 17050 | zarena | |||
| I-V | SVTAN | ZERUETAN | GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́. | 13364,13371a,13371b, | 15656,1705 | ||||
| I-V | ZVTAN / SVTAN | ZERUETAN | ? | GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́. | 13364, 13371a, 13371b | 15656,1705 | |||
| I-V | ZVTA | ZERUETAN ZUTZAT | ? | IAN / JAN ó VAN / ZVTA | 15656 | zutzat, zuretzat | |||
| I-V | ZIIVRII | ZEURE | NIIVRII / ZIIVRII / III V? | 13397b, 13364, 13368b, | zeure | ||||
| Akit-Bask | Siri- | Ziri | ? | Siri-cconis, Siri-cconi, | |||||
| I-V | CORDV | ZORDUN | ? | NEURE CORDU MAI | 13858 | ||||
| I-V | ZORDVNAI | ZORDUN | ? | NEUR CORDU MAI | 13858 | aita gurea | |||
| Akit-Bask | Soson- | Zozo | ? | Sosonnis, | |||||
| I-V | ZVIINII | ZUENA | ? | ZVIINII | 13412a | zu ene (agian) | |||
| I-V | ZVRII / ZIIVRII | ZURE / ZEURE | DIINOS / ZVRII / NAIA | 13364,13368b, 13397b | |||||
| I-V | ZVRI | ZURI | BIITA, ZVRI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR? | 13397 | zuri kolorea | ||||
| I-V | SVTI / ZUTIK | ZUTIK | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 13396a,15924 | |||||
| I-V | ZVTIK / SVTI | ZUTIK | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | zutik |
EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa Iruña-Veleiako euskararik gabe, ahaztu egin zaie.
EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa argitaratu dute (2019) Iruña-Veleiako (Nafarroa, Soria, Errioxa…) euskararik gabe, ahaztu egin zaie.
I. Eranskina. ZERRENDA KRONOLOGIKOA: HITZEN LEHEN AGERRALDIAK (orria ccix).
Guztira 2.800 bat sarrera. 759. urte aurretik bakarrik 20 hogei sarrera “akitanieraz”.
Kontuan izan behar da, adibidez, “Euskararen historian”, Eusko Jaurlaritzak 2018an argitaratu zuen liburuan, Gorrotxategik idatzi zuen zatian, “Euskara antzinatean” (231. orria), “3.1.2. Izenak eta izen oinak” (akitanieraz, 253. orria), 51 berrogeita hamaika sarrera azaltzen direla; “Izen eratorpena”, beste 18 hamazortzi sarrera gehiago, Hispanian beste sarrera batzuk (illuna, tichia, Ibarra… ). Alegia sarrera pila falta dela. (Laster blogean propaganda piska bat egiteko).
Zertan ari dira??
Eusko Jaurlaritza (2018), Euskaltzaindia (2019), Lakarra, Gorrotxategi, Segurola, Manterola… 759 urte aurreko euskara “zaharrarekin”, zertan ari zarete??
Zergatik nahasketa hau (diru publikoarekin)??
Zenbat sarrera daude euskaraz (“akitanieraz”, “Hispanian”, Nafarroan, Sorian, Errioxan, “Euskadin”…) 759 urte aurretik?
Non daude argitaratuak?
Eusko Jaurlaritza? Euskaltzaindia? Zenbat dira? Non daude argitaratuak?
Gainera, 759 urte aurreko Iruña-Veleiako (Nafarroa, Soria…) euskara guztia falta da, ahaztu egin zaie edo zentsuratu dute. Laguntza txiki bat, 759 urte aurretik Iruña-Veleiako euskarazko 130 bat sarrera, hurrengo ediziorako, ikasleentzat, euskara zaharrarekin interesa dugunontzat, informazio eguneratua izan dezagun:
EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa
I. Eranskina. ZERRENDA KRONOLOGIKOA: HITZEN LEHEN AGERRALDIAK (zuzendua 759. urte aurretik 130 sarrera gehiago)
| Urtea | Hizkuntza | Hitza | Familia | : | Lekukoak | ||||
| Akitaniera | ahaide | ahaide | ? | HAHANNI, HAHANTEN | |||||
| Akit. | aita | AITA | : | ATTACONI, ATTACONIS, ATTAIORIG | |||||
| Akit. | aker | HANDI | : | AHERBELSTE DEO | |||||
| Akit. | and(e)re | AND(E)RE | : | ANDERE, ANDERENI, ANDERESENI, | ANDEREXSO / ANDRECCONI | ||||
| Akit. | beltz | BELTZ | ? | BELEX, BELEXCONIS, BELEXEIA, BELEXENNIS | |||||
| Akit. | Botz / bost | BORTZ | : | BORSEI, BORSO, BORSUS | |||||
| Akit. | gar | GAR | ? | GARRE DEO, D [DEO] GARRI | |||||
| Akit. | gizon | GIZON | : | CISON, CISONTEN, CISSONBONNIS, GISONDONI | |||||
| Akit. | gorri | GOR | : | BAICORISO, BAICORRIXO, BAIGORIXO, HERAUSCORRITSEHE | |||||
| Akit. | handi | HANDI | ? | ANDOS, ANDOSSUS, ANDOXUS, ANDOSTEN | |||||
| Akit. | hibai | HUR | ? | BAICORISO DEO, BAICORRIXO DEO, BAIGORIXO DEO | BUAIGORIXE | ||||
| Akit. | ilun | HIL | : | ILVNNOSI, ILVNNI DEO, ASTOILVNNO, | HERCULI ILVNNO ANDOSE | ||||
| Akit. | lau | LABUR | : | LAVRCO, LAVREIA, LAVRINAE | |||||
| Akit. | lehen | LEHEN | ? | LEHERENNO | |||||
| Akit. | neska | NESKA | : | NISKAS, NISCAS, NESCA, NISCA | |||||
| Akit. | nescato | NESKA | : | NESCATO | |||||
| Akit. | Sein / sehi | SEN | : | SENNICO, SENIPONNIS, SENITENNIS | |||||
| Akit. | seme | SEN | : | SEMBECONI, SEMBEDONNIS, SEMBETAR | |||||
| Akit. | su | SU | ? | SVTVGIO, SVHUGIO | |||||
| Akit. | ume | UME | : | OMBECCO, VMMESAHAR | |||||
| Akit. | -xe | ZEHE | ? | ANERDESENI, BAIEXE / EDUNXE, ERESENI /NEURESENI | HAUTENSE /URIAXE | ||||
| Akit. | xehe | ZEHE | ? | HERAUSCORRITSEHE | |||||
| Akit. | zahar | ZAHAR | : | VMMESAHAR | |||||
| Euskararen historia | |||||||||
| Euskara antzinatean 3.1.2. Izenak eta izen oinak. Joakin Gorrotxategi | |||||||||
| Akitaniera- | Aho- | Aho | Aho-issi (gen) | ||||||
| Baskoia | Andere | Andere | Andere-ni, Andere-seni, Anderexo, Andre-cconi, Annereni | ||||||
| Akit-Bask | Andoss | Andos | Andosso, Andossi, Andossus, Andos-ten, Andos-tenni, | ||||||
| Akit-Bask | Atta | Aita | Atta-coni, Ata-conis, Atta-io-rig, | ||||||
| Akit-Bask | Aher | Akher | Aher-belste, | ||||||
| Akit-Bask | Arix- | Haritz | Arixo, Arixoni, | ||||||
| Akit-Bask | Arta- / Arte- | Arte | Artahe, Artehe, Arte | ||||||
| Akit-Bask | Asto | Asto | Asto-ilunno, Ars-ilunno | ||||||
| Akit-Bask | Bai | Ibai | ? | Bai-ase, Bai-gorixo, Bai-osi, Bai-coriso; -corrixo | |||||
| Akit-Bask | Bais-er | Baiser | Baeser-te, Baesel-lae, Baiso-tar | ||||||
| Akit-Bask | Belex | Belltz, -bel | Belex, Belex-conis, Belex-eia, Belex-ennis, Bon-belex, | Har-belex, [H]arbelsis, | Har-belesteg[, Aher-belste | ||||
| Akit-Bask | Berhax- | Beratz | Behaxsis | ||||||
| Akit-Bask | -berri | Berri | ]mberri, Ilur-berri-xo, Ilur-berri-xon[, Eberri, Lum-ber[ | ||||||
| Akit-Bask | Bihox- | Bihotz | Bihoxus, Bihos-cinnis, Bihossi, Bioxxi, Bihotus, | ||||||
| Akit-Bask | -Bon | On | ? | Bon-belex, Bon-silexsi, Bon-coxsi, Bon-tar, Bon-ten, Bon-tos | Bonx(s)us, Monsus,Bonxi | Bonxorius, Bonxsoni | |||
| Akit-Bask | Bors- | Bortz, bost | Borsei, Borso, Borsus, | ||||||
| Akit-Bask | Cison-, Gison-, | Gizon | Cison, Cisson-bonnis, Cison-ten, Gison-doni, | ||||||
| Akit-Bask | -corri-, gorri- | Gorri | Bai-gorixo, Bai-coriso, Bai-corrixo, Lur-gorr[, | Heraus-corri-tsehe | |||||
| Akit-Bask | Edun- | Edun (dut,du) | Edunnis, Edunn, Edun-xe | ||||||
| Akit-Bask | Enne- | Ene (Ene-ko izena) | Enne-box | ||||||
| Akit-Bask | Ere- | And ere | ? | Ere-seni, Erhe-xoni, | |||||
| Akit-Bask | Esten- | Ezten | ? | Esten-conis, | |||||
| Akit-Bask | Gere- | Gerexo, Gerexso | |||||||
| Akit-Bask | Hahan- | Hahanni, Hahan-ten, Hahan-tenn | |||||||
| Akit-Bask | Hals- | Hals-conis, Hals-cotarris, Tals-conis | |||||||
| Akit-Bask | Hanna- | Anaia | ? | Hanna-bi, Hanna, Hannas, Hanna-c(o), Hanna-xus, Hana-conis | Hanna-rro, | ||||
| Akit-Bask | Har- | Har-belex, Harbelex(s)is, Har-belesteg[, [H]ar-belsis | |||||||
| Akit-Bask | Haron- | Narun- | Haron-tarris, | ||||||
| Akit-Bask | Hars- | Hartz | Harsi, Hars-ori, Hars-pi | ||||||
| Akit-Bask | Hauten- | Hauten-se, Hauten-soni, Haute-ten | |||||||
| Akit-Bask | Halo- | Halo-isso, [H]alo-assi | |||||||
| Akit-Bask | Heraus-, Haraus-, Harous- | Herauts | ? | Heraus-corritsehe, Harausoni, Harousoni, | |||||
| Akit-Bask | Ili- | Ilixo | Ilixo, Ilixoni, | ||||||
| Akit-Bask | Ilun- | Il(h)un | Ilunn-osi, Iluni, Ilunni, Herculi Iluno, Astoilunno, Arsilunno | ||||||
| Akit-Bask | Ilur- | Lur | ? | Iluroni, Ilur-berrixo, Ilur-berrixon[, Lurgorr[ | |||||
| Akit-Bask | Laur- | Laur | Laur-co, Laur-eia, Laur-inae | ||||||
| Akit-Bask | Lohi- | Lohi | Lohi-tton, Lohix-, Lohixsi, Lohisi, | ||||||
| Akit-Bask | Nesca- | Neska, neskato | Nescato | ||||||
| Akit-Bask | Neure- | Neure | Neuren[, Neuresini, | ||||||
| Akit-Bask | Leher-en | Leher (aditza, zuhaitza) | Leherenni, Leherenno, Lereno, Lerenno | ||||||
| Akit-Bask | Ombe- | Ume | Ombe-cco, Ombe-xonis, Ombex[ | ||||||
| Akit-Bask | Orgo- | Orgo | Orgo-anno, Orco-tarris, Orcu-ari, Orgu-arrae, Orgot-, Orgeto- | ||||||
| Akit-Bask | Oxson- | Otso | Oxson, Osson, | ||||||
| Akit-Bask | Sembe- | Seme | Sembe-cconi, Sembe-donnis, Sembe-tar, Sembe-tennis, | Sembe-x(s)onis, Sembi, | Sembus, | ||||
| Akit-Bask | Seni- | Sehi, sein, segi (*seni-) | Seni-cco, Seni-ponnis, Seni-tennis, Seni-xsonis, Seni-us | ||||||
| Akit-Bask | Silex- | Sirats | ? | Silex, Silex-conis, Bon-silexsi, | |||||
| Akit-Bask | Siri- | Ziri | ? | Siri-cconis, Siri-cconi, | |||||
| Akit-Bask | Soson- | Zozo | ? | Sosonnis, | |||||
| Akit-Bask | Tals- | Talsku-bilos | Tals-conis, Tals-aiae, | ||||||
| Akit-Bask | Uloho- | Ulo | Uloho-ssii, Uloho-xis, Uloho-xo, Ulu-cirris | ||||||
| Akit-Bask | Uri- | Ur | Uria, Uri-assi, Uri-axe, | ||||||
| Euskara | |||||||||
| Iruña- | |||||||||
| Veleia | |||||||||
| I-V | AIIIN | AIEN | 1 | AIIINV IIISVS TA | 13364 | mahatsa | Miguel Thomson | ||
| I-V | AII | HAIE[.] | AI II,I ó N II, I /I, L | 13396a | |||||
| I-V | AMA | AMA | TA MIRIAN AMA | 13368a, 13393, 13411a, | 15910, 15912, 15923a | 15925, 16363a | |||
| I-V | AMIIT | AMETS | NIIVR AMIIT | 13401 | |||||
| I-V | ANA | ANA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | koloreen zerrendan | ||||
| I-V | ARAINA | ARRAINA | NIIV / RII ATA / ARAINA / ARRAPA | 16365b | |||||
| I-V | ARO[S] | ARROSA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | kolorea | ||||
| I-V | ARRAPA | HARRAPATU | NIIV / RII ATA / ARAINA / ARRAPA | 16365b | |||||
| I-V | ATA | AITA | NIIRII ATA, ZII / YAVH / TA (13 aldiz) | 13361a,13361b,13363, | 13364,13368a,13371a, | 13393,13411a,13709c,17050 | |||
| I-V | ATA | AITA | GIIVRII ATA ZVTAN | 15912,15916,16365b | |||||
| I-V | ATARII | AITA | IN NOMINII PAT? / ATARII IZAN | 13362b | aitaren | ||||
| I-V | AVDIA | HAUNDIA | ? | ERIA AVDIA | 10775 | ||||
| I-V | BADI | *EDIN | IIGIN BADI ZVR | 13364 | bedi | ||||
| I-V | BANA | BAINA | VIILIII NO / VVA, BANA / OSOV POLI / TA | 16365b | |||||
| I-V | BETA | BELTZA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | |||||
| I-V | BER | BERDE | ? | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a, 13335 | kolore zerrenda | |||
| I-V | BIITI | BETI | BIITI | 13398a | beti | ||||
| I-V | BIITI | BEDI | ISAN BII / TI SIIVRII / ISIINA / IITOR | 17050b, 13364 | |||||
| I-V | BISI / VISI / VIZI | BIZI | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA | 16364,16365a,13335, | 12077,13234b | ||||
| I-V | CII[…] | CE[…] | ? | III RIIBA TV, NIIV / CII[…] | 15920 | ||||
| I-V | CORDE / CODRE | CORDE | IINTV / NIIVRII / CORDII / RII | 13398b | bihotza | ||||
| I-V | CORDV | ZORDUN | ? | NEURE CORDU MAI | 13858 | ||||
| I-V | CORNE | CORNE | NIIV / CORNII / ESKON | 15922 | |||||
| I-V | IIDA / IIDAN | EDAN | IAN / TA / IIDAN / DIINOS | 13367,13396a,13396b | |||||
| I-V | IIGIN | EGIN | IIGIN BADI ZVR[ ] | 13364 | |||||
| I-V | IILOSI | EROSI | ? | NIIV IILOSI / Cφως / NIIBA I | 16362b,16363a,16365a | ||||
| I-V | IINTV | ENTZUN | IINTV / NIIVRII / CORDII / RII | 13398b | |||||
| I-V | IIRII | ERRE | IIRII TA SV | 13711 | |||||
| I-V | IIRIA | HERRIA | ? | ERIA AVDIA | 10775 | ||||
| I-V | ESKON | EZKONDU | NIIV CORNII ESKON | 15922 | |||||
| I-V | ESQVERO | EZ GERO | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | |||||
| I-V | ET XII | ETA 12 | MARIA / AMA / IIT XII | 15923a | |||||
| I-V | nλΙoς | EROSI | ? | NIIV LAIKI / nλΙoς NA / XI VRTII TV | 16365a | ||||
| I-V | GAV[R] | GAUR | ? | NIIVRII ATA GAV ILTA | 15912 | gaur edo gauez | |||
| I-V | GIIVRII | GEURE | GIIVRII ATA ZVTAN | 13363,13364,13371a | 17050 | ||||
| I-V | GI | EGIN / OGI | ? | AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? | 13396a,13411a | ||||
| I-V | GIATV LA | GIATU LA | ? | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | ||||
| I-V | GIV SALE | GIU SALE | ? | GIV SALII | 13349 | saldu? | |||
| I-V | [ ]ISON | GIZON | ? | ISON / MARIT | 14624 | ||||
| I-V | GORI | GOI | VIILIIIA NOVVA / VIILIIIA GORI | 14469,16364,16365a | 16366 | ||||
| I-V | GORY | GORRIA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | |||||
| I-V | HAIII | HAIEK | ? | HAIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | ||||
| I-V | IAN | JAN | IAN / IIDAN / LO | 13367,13396a,13396b | 15656 | ||||
| I-V | IIISVS / IIISHV | JESUS | IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA | 13364,13368a,13381 | |||||
| I-V | IAVN | JAUN | SAMVIIL, MARIO / VIILIIIAN JAVN | 13369,13369a | |||||
| I-V | IIAII | EAE | IIAII / VNI / NVIIRII AT / ZIIT BI / NII | 13709a | |||||
| I-V | III | 3 | III NIIV NAIA, NIIVRII | 13394b,15920 | 3 zenbaki erromatarra | ||||
| I-V | ILAR | ILAR | ILAR / O | 13395a | ilargi ziurrenik | ||||
| I-V | ILTA | HILDA | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910,15912 | |||||
| I-V | IOSHII | JOSE | IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA | 13368a | Jesusen aita | ||||
| I-V | IN | IN | IN VIILIIIA VICI | 13234b | |||||
| I-V | IRI | HIRI | ? | IRI | 15129 | ||||
| I-V | ISAR | IZAR | VRDIN X ISAR | 15147 | |||||
| I-V | ISENA | IZENA | ISAN BII / TI SIIVRII / ISIINA / IITOR | 17050b | |||||
| I-V | IZAN | IZAN / IZEN | IN NOMIINII PAT? / ATARII IZAN | 13362b | |||||
| I-V | IZANA | IZAN | `YAVHII ́ ́ ́ / ZVTAN / IZANA | 13371b,17050 | |||||
| I-V | LA | LA | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | |||||
| I-V | (A)LABA | ALABA | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15917 | |||||
| I-V | LAGUN | LAGUN | MARCVS LAGVN / IAII | 13394b,15921 | |||||
| I-V | LAIKII | LAIKE | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / | 16365a | |||||
| I-V | LIIIO | LEIHO | AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? | 13396a | |||||
| I-V | LIBERATE | LIBERARE | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | askatuak | ||||
| I-V | LO | LO | IIDA / IAN / LO | 13396b | lo egin | ||||
| I-V | LURA | LURRA | LVRA / SVA | 13395a | |||||
| I-V | MAI | MAHAI | ? | NEVRE CORDU MAI | 13396,13858 | neure cordu (bihotz) maitea? | |||
| I-V | MARCVS | MARCVS | VIILII / IAN OSO / LAGVN, / MARCVS / N | 13394b,15921 | pertsona izena | ||||
| I-V | MIRIA | MARIA | MIRIA / AMA / IIT XII | 15923a | Jesusen ama | ||||
| I-V | MARIO | MARIO | SAMVIIL, MARIO / VIILIIIAN JAVN | 13369 | pertsona izena | ||||
| I-V | MARIT | MARITUS | ISON / MARIT | 14624 | senarra | ||||
| I-V | MI | MARIA | ? | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15917 | Mirian? | |||
| I-V | MIRIAN | MARIA | IIISVS, IOSHII ATA / TA MIRIAN AMA | 13368a,13381 | Maria Jesusen ama | ||||
| I-V | MIRTO | MIRTO | MIRTO (IFUT / OV) TA, II / TARO / MA [ | 16363b | pertsona izena | ||||
| I-V | (A)MONA | AMONA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | |||||
| I-V | NA | NAIZ | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA, | 13335,13365,13366 | 16364,16365a | ||||
| I-V | NAHI | NAHI | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | izena? Aditza? | ||||
| I-V | (A)NAIA | ANAIA / NAHIA | ? | DIINOS / ZVRII / NAIA | 13368b,13394a | ||||
| I-V | NIIBA | NEBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393,16362b | |||||
| I-V | NIIRII | NERE | NIIRII “`ATA ́ ́ ́, ZII / YAVH / TA | 13361a | |||||
| I-V | NIIV | NEU | III NIIV NAIA, NIIVRII | 13394a,13411b,13412b | 15204,15917,15920, | ||||
| I-V | NIIV | NEU | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15922,15925,16362b, | 16364,16365a,16365b | ||||
| I-V | NIIVRII | NEURE | NIIVRII / ZIIVRII / III V? | 13394a,13397b,13401, | 13411a,13858,13398b, | ||||
| I-V | NIIVRII | NEURE | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910,15912,15916, | 15925 | ||||
| I-V | NIITO | NETO | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13380 | pertsona izena? | ||||
| I-V | NOVA / NOVVA | NOVA | VIILIIIA NOVA / VIILIIIA VICI | 12077,14469,16365b, | 13234a | ||||
| I-V | OGIA | OGIA | OGIA I PYRA | 10817 | ogiari sua | ||||
| I-V | OSO | OSO | VIILII / IAN OSO / LAGVN, / MARCVS / N | 15921 | |||||
| I-V | OSOV | OSO | ? | VIILIII NO /VVA, BANA /OSO V POLI /TA, NIIV /RE ATA / | 16365b | ||||
| I-V | OVSTA | OUSTA | ? | MIRTO / (OVSTA) / TA | 16363b | ||||
| I-V | PATHIIR | PATHER | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13362b,13374b,13380, | Jainko Aita | ||||
| I-V | POLITA | POLITA | VIILIII NO /VVA, BANA /OSO V POLI /TA, NIIV /RE ATA / | 16365b | ederra, txukuna | ||||
| I-V | PONTIFICII | PONTIFICE | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13362b,13374b,13380, | |||||
| I-V | PYRA | PYRA | OGIA I PYRA | 10817 | sua | ||||
| I-V | (AR)RIIBA | ARREBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393,15917,15920, | 16362a | ||||
| I-V | RIIINV | REINU | GIIVRII “`ATA ́ ́ ́ ZVTAN / RIIINV“IIISVS ́ ́TA / IIGIN BADI | 13364 | erreinua | ||||
| I-V | ROMA ROMAN | ROMA | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910, 16363b | Erroman | ||||
| I-V | Cφως | Cφως | NIIV IILOSI / Cφως / NIIBA I | 16362b,16363a | erosi (grekeraz) | ||||
| I-V | (O)SABA | OSABA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | osaba | ||||
| I-V | SAMUIIL | SAMUEL | SAMVIILL,“`YAVHII ́ ́ ́FILI | 13362a,13369,13374b, | 13380 | ||||
| I-V | (I)SIIBA | IZEBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | |||||
| I-V | SALII | SALDU | GIV SALII | 13349 | saldu | ||||
| I-V | SANTV | SANTO | (G)EVRE ATA SVTAN SVRA SIIRA NA SANTV | 17050 | |||||
| I-V | SIIRANA | ZERANA | ? | (G)EVRE ATA SVTAN SVRA SIIRA NA SANTV | 17050 | zarena | |||
| I-V | SIIT | SET | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | pertsona izena | ||||
| I-V | SV / SVA | SUA | LVRA / SVA | 13395a,15924 | |||||
| I-V | SVMO | SUMO | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | “azkenean” | ||||
| I-V | SVTAN | ZERUETAN | GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́. | 13364,13371a,13371b, | 15656,1705 | ||||
| I-V | SVTI / ZUTIK | ZUTIK | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 13396a,15924 | |||||
| I-V | TA | DA | IVII (ó NII) ELOSI φπςI / TA (NIIT)RII / AMA | 13364,15910,16363b | 16365a,16365b | ||||
| I-V | TA | ETA | NIIV LAIKII TA / VIILIIIAN GORI | 16366,13367,13711, | 15912,15917,16363a | ||||
| I-V | TV | *EDUN DU / DUT | NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) | 13412b,15920, 16365a | |||||
| I-V | VNI | UNI | ? | IIAII / VNI / NVIIRII AT / ZIIT BI / NII | 13709b | ||||
| I-V | VR | UR | VR | 10599,11037 | |||||
| I-V | VRDIN | URDIN | URDIN X ISAR | 13397a,15147 | |||||
| I-V | VRSI | URSI | ? | VRSI | 10599 | ||||
| I-V | VRSO | USO | ? | 10599 | ursus (hartza) edo uso | ||||
| I-V | VRTII | URTE | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 15920, 16365a | |||||
| I-V | VAN | IVAN | ? | IAN VAN ZVTA | 15656 | ||||
| I-V | VIILIIIA | VELEIA | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA, | 12077,13234b,13369, | 13380,15921,12077, | 14469,16365b,14469,16364, | |||
| I-V | VIILIIIA | VELEIA | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 16364,16365a, 16366 | |||||
| I-V | VICI | BIZI | IN VIILIIIAN VICI | 13234b, 12077 | 16364,16365a,13335, | ||||
| I-V | VERG | ? | EL NIIV / VIIRG | 13411 | |||||
| I-V | VOLA | VOLA | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | volo, vis, vult (nahi izan) | ||||
| I-V | XI | 11 | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 16362b, 16365a | |||||
| I-V | XII | 12 | NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) | 15920,15925 | |||||
| I-V | YAVHII / YAVII | YAVE | SAMVIILL,“`YAVHII ́ ́ ́FILI | 13361a, 13362a, 13363, | 13371b, | ||||
| I-V | ZE | ZER | ? | NIIRII “`ATA ́ ́ ́, ZII / YAVH / TA | 13361a | zer | |||
| I-V | ZIIVRII | ZEURE | NIIVRII / ZIIVRII / III V? | 13397b, 13364, 13368b, | zeure | ||||
| I-V | ZORDVNAI | ZORDUN | ? | NEUR CORDU MAI | 13858 | aita gurea | |||
| I-V | ZVIINII | ZUENA | ? | ZVIINII | 13412a | zu ene (agian) | |||
| I-V | ZVRII / ZIIVRII | ZURE / ZEURE | DIINOS / ZVRII / NAIA | 13364,13368b, 13397b | |||||
| I-V | ZVRI | ZURI | BIITA, ZVRI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR? | 13397 | zuri kolorea | ||||
| I-V | ZVTA | ZERUETAN ZUTZAT | ? | IAN / JAN ó VAN / ZVTA | 15656 | zutzat, zuretzat | |||
| I-V | ZVTAN / SVTAN | ZERUETAN | ? | GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́. | 13364, 13371a, 13371b | 15656,1705 | |||
| I-V | ZVTIK / SVTI | ZUTIK | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | zutik | ||||
| 759 | amona | AMA | ? | Amunna | |||||
| 759 | andere | AND(E)RE | : | Anderazo | Anderquina | ||||
| 800 | jaun | *EDUN | ? | Iauncti | |||||
| 828 | haran | HARAN | pardinam de Aranna |
Iturriak:
Akitanieraz: EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa. Euskaltzaindia (2019).
Akitaniera-Baskoia: Euskararen historia. Euskara antzinatean. Joakin Gorrotxategi. Eusko Jaurlaritza 2018.
Eliseo Gil duela 11 urte, azaroak 20, prentsaurrekoa Langraiz
Iruña-Veleiako euskara 11 urte zigortua errukirik gabe
JM Elexpuru bloga.
Iruña-Veleiako lotsagarrikeriaren 11. urteurrena. Alea.eus.
Hamaika 11 urte lotsagarrien ostean, Iruña Veleian 1700 urteko euskara zaharra aurkitu zuten arkeologoentzat justizia ezean errukia. Errukirik ez dago Iruña Veleia gorrian euskara zaharra aurkitu zuten arkeologoentzat.
Azaroak 19, Iruña-Veleiako lotsagarrikeriaren hamaikagarren urteurrena
Duela 11 urte, 2008ko azaroaren 19an, nagusiki EHU/UPVeko irakaslez osatua zegoen eta Arabako Aldundiko Kultura diputatuak zuzentzen zuen Batzorde “Aholkulari-Laguntzaileak” faltsutzat jo zituen Iruña-Veleian agertutako 400 grafito “bereziak”. Egun beltz horretan, eskatutako hamar txostenetatik bakarra zegoen entregatua. Geroago jakin izan genuen ez zela izan Batzordeak aldarrikatzen zuen “unanimitate zientifikorik”eta txosten guztiak ez zirela faltsutasunaren aldekoak; esate baterako txosten kimikoak, horrelako gai batean zeresan handiena duenak, ez du esaten ez faltsuak eta ez benetakoak direnik. Garbi dago erabakia ez zela inolaz ere gauzak zehatz aztertu ondoren hartu.
Handik gutxira, Aldundiak kereila jarri zuen Eliseo Gil zuzendariaren eta Oscar Escribano langilearen aurka “ondarearen aurkako kalteengatik”. 2009an eta 2010ean Lurmenek 20 txosten aurkeztu zituen epaitegian aurkikuntzak benetakoak izan zitezkeela eta arkeologoen lan-jarduna zuzena izan zela aldarrikatzen dutenak. Txostengileak adituak dira grafitoetan agertzen diren gaietan: arkeologia, euskara, latina, geokimika eta abar. Aipagarriak, besteak beste, Edward Harris arkeologo britaniarra, Ulrike Fritz egiptologo alemana edo Antonio Rodríguez Colmenero epigrafista galiziarra. Esan beharra dago txostengileak hainbat naziotakoak direla, Lurmenek aurkeztutako txostenek 2.100 orrialde dituztela, eta egileetariko inork ez duela euro bat kobratu egindako lanagatik. Batzordearenak, berriz, ez dira 400 orrialdera heltzen denen artean eta 1.800 euro ordaindu zen bakoitzagatik. Batzordearen txostenak zein Lurmenek aurkeztutakoak eskuragai daude SOS Iruña-Veleiaren webgunean.
Iritzi kontrajarriak zeudela ikusita, Lurmenek, auzia argitzea eskatzen duten taldeekin batera, piezak Arkeometrian adituak diren Europako laborategietan aztertzea eskatu zuen, eta horretaz gain, indusketa kontrolatuak egitea arkeologoek grafitoen agerlekutzat seinalaturiko lekuen inguruetan. Zientziaren bideari heltzea, hain zuzen, eztabaidari irtenbide zuzena eman ahal izateko. 2018an, kultura eta politikako 140 pertsona izentsuk agiria sinatu zuten gauza bera eskatuz. Horien artean dira Benito Lertxundi, Garbiñe Biurrun, Patxi Zabaleta edo Fermin Muguruza bezalako izenak. Zentzuzko eskaera eta proposamena da, zalantzarik gabe, epe laburrean auzia betiko erabaki dezakeena. Hala eta guztiz ere, Gasteizko Auzitegiak zein Arabako Foru Aldundiak ez dute aintzat hartu ere egin.
Auziaren instrukzio-fasea sinestezina eta amaiera bakoa izan da. Ikertzeko hiru pertsona besterik egon ez arren, Ertzaintzak sei urte baino gehiago behar izan ditu bere polizia-txostena burutzeko. Epaitegiak zortzi urte baino gehiago instrukzioa amaitzeko. Eta beste hiru igaro beharko dute epaiketara heltzeko, 2020ko otsailean hasiko baita. Inola ere zuritu ezin den atzerapena, hamaika urteko “aulki-zigorra” jasan behar izan dute-eta akusatuek, benetako tortura. Gure ustez, gaia usteltzen uzteko borondate garbia egon da, erraz antz eman daitezkeen arrazoiengatik.
Eliseo Gil eta Oscar Escribano kartzela-urte luzeak bereganatzeko arriskuan daude (zazpi urte eta erdi Gilek, hiru eta erdi Escribanok), eta ia 300.000 euroko isuna ere bai “ondarearen aurkako kalteengatik”. Eta hori oraindik zientifikoki frogatu gabe dagoelarik grafito bakar bat ere faltsua dela eta are gutxiago auzipetuak direla egileak. Eta ez dezagun ahaztu Arabako Aldundia dela kereila jartzailea eta honek Estatuko Fiskaltzak baino zigor handiagoak eskatu dituela, eta Eusko Jaurlaritzak egin duela balizko “ondarearen aurkako kalteen” balorazioa, guztiz surrealista, hau da, 600 euro pusketa bakoitza, faltsifikazioak balira beren benetako balioa hutsaren hurrengoa litzatekeenean.
Esandakoarengatik, akusatuen aurkako karguak behin-behinean kentzea eta arkeometria analisiak eta indusketa kontrolatuak bultzatzea eskatzen diegu aipaturiko erakundeei. Oraindik garaiz gaude. Aldi berean, ahotsa altxatzeko eskatzen diogu iritzi publikoari, gertatzen ari den bidegabekeria ikaragarriaren aurrean. Kultura eta hizkuntza alorreko altxor handia izan daitekeena, euskararen historiarekin eta beste jakintza-arlo batzuekin zerikusi zuzena leukakeena, zakartegian amaitzeko arriskuan dago, eta dagoeneko asko sufritu duten pertsona ustez errugabeek kartzelan bukatu dezakete.
Ahalegin guztiak egin behar ditugu auziak amaiera ustela izan ez dezan, hurrengo belaunaldiei pasatuko genieke-eta eztabaida. Egia jakin nahi dugu, edozein delarik ere. Eskubide hori daukagu. 2019ko azaroaren 19a. IRUÑA-VELEIA ARGITU.
Azaroak 19 Iruña-Veleia, 10 urte lotsagarri.
Azaroak 19 Iruña-Veleia.
Juicio Iruña-Veleia. José Antonio Villar. Naiz
A propósito del juicio sobre Iruña-Veleia. José Antonio Villar. Naiz 2019-10-31.
Si yo fuera el juez de la vista en este caso me salvaría de compromisos indebidos anunciando: «Yo no puedo condenar ni absolver a nadie por el hecho de contravenir o aprobar unas teorías», «Necesito pruebas objetivas fehacientes sobre las acciones delictivas o, no siendo así, tengo que aplicar la regla in dubio pro reo».
Iruña-Veleia Eitb albistegian
Henrike Knorr, Joakin Gorrotxategi, Eliseo Gil, Joseba Lakarra, Blanca Urgell, Pruden Gartzia, Santos Yanguas, Pilar Cipres, Idoia Filloy… adituek bermatu zituzten publikoki Iruña-Veleiako ostraka euskaldunak
Henrike Knorr, Gorrotxategik eta Eliseo Gilek duela 13 urte (2006-6-15 bideoa), bermatu zuten Iruña-Veleiako 1.700 urteko euskara zaharra.
2006-6-15ean Henrike Knorrek, Gorrotxategik eta Eliseo Gilek prentsaurrekoa eman zuten Gasteizen bermatzeko Iruña Veleiako 1.700 urteko euskara.
Ordurako txostenetan Iruña-Veleiako euskara bermatzen zuten Idoia Filloyk, Pilar Cipresek eta Santos Yanguasek.
Ondorengo egunetan Lakarrak, Urgell, Pruden Gartziak… babestu zuten ere Iruña-Veleiako euskara.
Gero, JM Elexpuru, Hector Iglesias, Txillardegi, Orpustan, Luis Mari Mujika, Emilio Ilarregi, Carmen Fernandez, Angel Morillo, Edward Harris, Antonio Rodriguez Colmenero, Ulrike Fritz, Luis Silgo, Koenraad Van den Driessche, Mikel Albisu, Joaquín Baxarías, Roslyn M Frank, Miguel Thomson, Alicia Satue… Sos Iruña Veleia Txostenak.
Azken 12 urteetan aditu askok bermatu dute Iruña Veleiako euskara.
Gutxi batzuk faltsutzat salatu dute.
Joakin Gorrotxategik 2006-6-15ean bermatu zuen Iruña veleiako euskara zaharra Henrike Knorr eta Eliseo Gilekin batera hedabideen aurrean.
Joseba Lakarra, El Pais 2006-6-18: “Batera zein bestera, aztarnen agerpen hutsak indartu ditzake euskarari buruzko ikasketak, komunitate zientifikoak orain arte gutxietsiak. Ildo horretan Linguistika Indoeuroparreko katedradunak (Gorrotxategi) esan duenez, “nik neuk eta beste askok uste genuen euskaraz egiten zela Veleian garai horretan”. Iritzi bertsua agertu du Joseba Lakarra EHUko Filologia, Geografia eta Historia Fakultateko dekanoak. “Oso pozgarria da halako froga garbiak agertzea, baina kontrakoa mantendu izan dutenek beraiek lehen eta orain ikusi beharko dute zer zuten hori defendatzeko, eta nik neuk behintzat ez dut uste bazenik kontrako ebidentziarik”.
Blanca Urgell 2006: Blanca Urgell cree que el valor de estos dos últimos descubrimientos es
sociolingüístico, más que filológico. «Teníamos la impresión de que la
culturización, en sentido estricto, significaba olvidar el euskera. Así ha
sido, hasta Larramendi, en Hegoalde. Cada vez que los vascos sentían
la necesidad de escribir, como aprendían a escribir en castellano, pues
escribían en esa lengua. Esa ha sido una teoría, y si retrocedíamos en el
tiempo, la aplicábamos de la misma manera. Y ahora hemos visto que
esa teoría podría tener lagunas. Que el euskera podía tener un nivel más
culto. Que los vascos, en un momento dado, también sintieron la
necesidad de plasmar por escrito las cuestiones vascas, de cara a la
enseñanza, para expresarse…».
Pruden Gartzia 2006-6-10ean Filoblogian: …”Bukatzeko, ohar pertsonalago bat. Utikan zenizoak! Bada tamala zerbait interesgarri aurkitzen den bakoitzean kristo guztia “zuhurtzia” gora eta behera aritzea, eta bazter guztietan trikimailuak eta engainuak besterik ez ikustea. Sakoneko arrazoia hauxe da: euskara susmopean dago, beti susmopean. Noiz entzun behar diogu Gobernuko eledunari esaten ororen buru POZTU egiten dela? (eta, ondoren, gainera ditzala nahi dituen ohar zuhur guztiak…).”
Pilar Cipres, Santos Yanguas: bermatu zuten 2007ko maiatzean Iruña Veleiako Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoen txosten arkeologikoaren eranskina (159-165 o.).
Iruña-Veleia: Zertarako epaiketa EL Pais egunkari espainolean ebazpena idatzita baldin badago? Non dago errugabetasun presuntzioa?
Juicio Iruña-Veleia El Pais español. Pedro Gorospe.
Non dago errugabetasun presuntzioa?