Hitzaldiak:
Euskalduntze berantiarra +
Zer gertatzen da Iruña-Veleian?
Hizlariak:
Aitzol Altuna historialaria eta idazlea: Lehoinabarra.
Juan Martin Elexpuru euskal filologian doktorea.
Urriak 1, asteartea, 19:00etan.
Donostia, Gros auzoa, Okendo kultur etxea.
Antolatzailea: Uliako auzo elkartea.
Henrike Knorr, Gorrotxategik eta Eliseo Gilek duela 13 urte (2006-6-15 bideoa), bermatu zuten Iruña-Veleiako 1.700 urteko euskara zaharra.
2006-6-15ean Henrike Knorrek, Gorrotxategik eta Eliseo Gilek prentsaurrekoa eman zuten Gasteizen bermatzeko Iruña Veleiako 1.700 urteko euskara.
Ordurako txostenetan Iruña-Veleiako euskara bermatzen zuten Idoia Filloyk, Pilar Cipresek eta Santos Yanguasek.
Ondorengo egunetan Lakarrak, Urgell, Pruden Gartziak… babestu zuten ere Iruña-Veleiako euskara.
Gero, JM Elexpuru, Hector Iglesias, Txillardegi, Orpustan, Luis Mari Mujika, Emilio Ilarregi, Carmen Fernandez, Angel Morillo, Edward Harris, Antonio Rodriguez Colmenero, Ulrike Fritz, Luis Silgo, Koenraad Van den Driessche, Mikel Albisu, Joaquín Baxarías, Roslyn M Frank, Miguel Thomson, Alicia Satue… Sos Iruña Veleia Txostenak.
Azken 12 urteetan aditu askok bermatu dute Iruña Veleiako euskara.
Gutxi batzuk faltsutzat salatu dute.
Joakin Gorrotxategik 2006-6-15ean bermatu zuen Iruña veleiako euskara zaharra Henrike Knorr eta Eliseo Gilekin batera hedabideen aurrean.
Joseba Lakarra, El Pais 2006-6-18: “Batera zein bestera, aztarnen agerpen hutsak indartu ditzake euskarari buruzko ikasketak, komunitate zientifikoak orain arte gutxietsiak. Ildo horretan Linguistika Indoeuroparreko katedradunak (Gorrotxategi) esan duenez, “nik neuk eta beste askok uste genuen euskaraz egiten zela Veleian garai horretan”. Iritzi bertsua agertu du Joseba Lakarra EHUko Filologia, Geografia eta Historia Fakultateko dekanoak. “Oso pozgarria da halako froga garbiak agertzea, baina kontrakoa mantendu izan dutenek beraiek lehen eta orain ikusi beharko dute zer zuten hori defendatzeko, eta nik neuk behintzat ez dut uste bazenik kontrako ebidentziarik”.
Blanca Urgell 2006: Blanca Urgell cree que el valor de estos dos últimos descubrimientos es
sociolingüístico, más que filológico. «Teníamos la impresión de que la
culturización, en sentido estricto, significaba olvidar el euskera. Así ha
sido, hasta Larramendi, en Hegoalde. Cada vez que los vascos sentían
la necesidad de escribir, como aprendían a escribir en castellano, pues
escribían en esa lengua. Esa ha sido una teoría, y si retrocedíamos en el
tiempo, la aplicábamos de la misma manera. Y ahora hemos visto que
esa teoría podría tener lagunas. Que el euskera podía tener un nivel más
culto. Que los vascos, en un momento dado, también sintieron la
necesidad de plasmar por escrito las cuestiones vascas, de cara a la
enseñanza, para expresarse…».
Pruden Gartzia 2006-6-10ean Filoblogian: …”Bukatzeko, ohar pertsonalago bat. Utikan zenizoak! Bada tamala zerbait interesgarri aurkitzen den bakoitzean kristo guztia “zuhurtzia” gora eta behera aritzea, eta bazter guztietan trikimailuak eta engainuak besterik ez ikustea. Sakoneko arrazoia hauxe da: euskara susmopean dago, beti susmopean. Noiz entzun behar diogu Gobernuko eledunari esaten ororen buru POZTU egiten dela? (eta, ondoren, gainera ditzala nahi dituen ohar zuhur guztiak…).”
Pilar Cipres, Santos Yanguas: bermatu zuten 2007ko maiatzean Iruña Veleiako Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoen txosten arkeologikoaren eranskina (159-165 o.).
Epaiketa otsailean. JM Elexpuru.
Gaurko El Correo-ren bidez jakin dugu notizia. Hona hemen Ama Ata-ko lotura. Ohituta gaude bidegabekerieara, eta gaurkoa bat gehiago. Iruña-Veleia Argituk prentsa-oharra atera du berehala. Horrela dio:
Bidegabekeria bidegabekeriaren gainean
” El Correoren gaurko portadan zera irakurtzen dugu letra handietan: “El escándalo de Iruña-Veleia a juicio 11 años después. Eliseo Gil se sentará en el banquillo en febrero por las falsas inscripciones sobre el origen del euskera”. Eta aurrerago: “Todas las partes han sido ya convocadas, según han sabido en exclusiva EL CORREO”. Harremanetan jarri gara akusatuekin eta abokatuekin eta ziurtatu digute prentsaren bidez jakin dutela berria eta epaitegiko jakinarazpena gaur goizean heldu dela abokatuen eskuetara.
Iruña-Veleia Argituri eskandalagarria iruditzen zaio eta gogor salatu nahi du akusatuak prentsaren bidez jakitea epaiketaren data, ia hamaika urte igaro ondoren. Higuingarriak iruditzen zaizkigu, halaber, Correoren kronikako lerroburuak eta edukiak: ” falsas inscripciones”, “supuestamente falsificadas por Eliseo Gil y sus colaboradores”, etab. , epaiketa mediatiko paralelora ohituak gaituen hedabide honen ibilbidearekin sintonian daudenak.
Iritzi publikoari gogorarazi nahi diogu piezen benetakotasunaren alde diharduten hogei txosten daudela, izen handiko eta nazio askotako adituek eginak, eta akusatuek lehen egunetik eskatu dituztela Arkeometrian espezializaturiko laborategietan burututako analisi erabakigarriak, eta baita aztarnategian bertan egin beharreko indusketa kontrolatuak ere.
Zentzunezkoa iruditzen zaigu aipaturiko frogak epaiketa aurretik egitea, zeren eta frogatuko balitz piezak benetakoak direla, ez luke inolako zentzurik izango epaiketa egiteak. Aldi berean gaiaz ondo informatzeko eskatzen diogu iritzi publikoari eta ez manipulatzen uzteko informazio gezurtiekin.”
Soria eta euskaldunak. JM Elexpuru. Argia.
Hurrengo egunean El Heraldo de Soria-k orri osoko kronika zekarren. Zera irakurtzen dugu, besteak beste: “Tenemos un patrimonio excepcional, y dentro de este algunas piezas que están dando un nuevo giro a los estudios sobre el origen del euskera. La estela de Antestius Sesenco, datada entre los siglos I y II, y hallada en Villar del Río, es en este sentido el gran atractivo que de hecho ya está suscitando reserva de visitas desde el Pais Vasco (…) De alguna manera esto certifica que en Tierras Altas existía una nomenclatura indígena vascona o “vascoaquitana…”. Ezin da esan, nonbait, “hemen euskaraz egiten zen”, baina tira, zeharbidez esaten da, eta testuingurua ezagututa ez da gutxi.
Hitzaldia: Zer gertatzen da Iruña-Veleian?
Hizlaria: Juan Martin Elexpuru
Eguna eta ordua: ekainak 6, osteguna, 19:00
Lekua: Segurako Kulturetxea
Antolatzaileak: Erraztiolatza Erakustokia eta Plaza Zaharreko Lagunak
2015eko urtarrilean hasi zen hiritar multzo bat Arabako Diputazio Plazan ostegunero (20:00) elkarretaratzeak egiten eta eta harrezkero horretan jarraitzen du zintzo-zintzo. Hamabostean behin Justizia Jauregiaren aurrean gauza bera egiten da aspalditxotik. Ikusi al du norbaitek horrelako argazkirik hedabideetan? Nik ez behintzat. Eta hori aurretik hainbat kazetari pasatzen dela erredakzioetatik etxerako bidean. Kolore guztietako kazetariak. Geuk ere bidali izan ditugu argazkiak, baina alferrik.
Coca cola kadukatua. JM Elexpuru.
Euskararen aztarnak Sardinian liburua zen Artefaktua programaren ardatza, Euskararen eta paleosardinieraren ustezko harremana, eta hari buruz izan ziren galde-erantzunak, azken aldera Ibon Serranok eta biok Yolanda Mendiolaren Iruña-Veleiari buruzko galdera batzuei erantzun bagenien ere.
Baina Santi Leoné historialari nafarrak ez zuen horrela ikusi Edan Coca-Cola titulatzen duen Argiako Gaizki erranka-ko zutabean. Bai, benetan gaizki errana, Iruña-Veleiako gaiak 3 minutu eta 20 segundo soil hartu baitzituen. Aski historialari nafarra asaldatzeko.
Alberto Barandiaranen Veleia afera (2010) zeruraino jasotzen du: “Bere garaian, miresmenez irakurri nuen Barandiaranen lana, eta oraindik iduritzen zait euskaraz dugun saiakera eta ikerlan eredugarrienetarik. Beraz, aise ulertu nuen –aise ulertzen ahal zuen nornahik– zer-nolako ekarpena egin zion liburuak euskal kulturari; eta zer-nolako ekarpena Sautrelari, egilea gonbidatzeak”. Harrapazak/n!!! Hainbesterako ote? Ba ezagutzen ditugu oso bestelako iritzia dutenak, baita kazetari ikuspegi soil batetik begiratuta ere. Eta izan da ikuspegia argudioekin eta datu zehatzekin jantzi duenik, Idoia Filloy arkeologoa esaterako, duela gutxi El Salto/Hordago aldizkarian argitaratutako artikulu batean. Merezi du irakurtzea.
Hitzaldia Andoainen Iruña-Veleia. JM Elexpuru.
Apirilak 3 asteazkena 19:00etan.
Hizlaria: JM Elexpuru.
Irunberri elkartea. Andoain.
Erroma Euskal Herrian hitzaldiak Elgoibarren. JM Elexpuru.
Barren aldizkaria. Lehen hitzaldia: otsailak 27, asteazkena, 19:00
Iruña-Veleia, erromatar hiria Araban. Juan Martin Elexpuru
Erroma Euskal Herrian izeneko hitzaldi-zikloa antolatu du Elgoibarko Izarra Euskaltzaleon Topaguneak, Udalaren laguntzaz. Besteak beste, erromatarren garaiari dagozkion zenbait eztabaida edota polemika bistaratuko dituzte hiru hitzalditan.
Erromaren aginteak Euskal Herrian izan zuen eragina ezagutzera emateko hitzaldi-zikloa izango dela zehaztu dute antolatzaileek. Hiru hitzaldi izango dira eta, besteak beste, okerreko zenbait uste zuzentzen saiatuko dira. Gainera, erromatarren garaiari dagozkion zenbait eztabaida edota polemika ere bistaratuko dituzte. Hiru hitzaldiak Kultur Etxeko hitzaldi-gelan izango dira, 19:00etan hasita.
Hona hemen hiru hitzaldiei buruzko informazioa:
• Otsailak 27, eguaztena
Iruña-Veleia. Erromatar hiria Araban. Hizlaria: Juan Martin Elexpuru
• Apirilak 10, eguaztena
Erroma eta Euskal Herria. Gizartearen eta lurraldearen egituraketa. Hizlaria: Jokin Lanz
• Irailak 18, eguaztena
Euskalduntze berantiarraren teoria: egia ala gezurra? Hizlaria: Luis Mari Zaldua
Bloga JM Elexpuru.