Etiketa honen artxiboa: illuna

Euskal hiztegi historiko etimologikoa EHHE 200 sarean

EHHE 200 sareanEuskal hiztegi historiko etimologikoa EHHE 200 sarean, eskerrik asko.

 

 

1. eranskinean: Zerrenda kronologikoa: hitzen lehen agerraldia: 759. urte aurretik bakarrik hogei 20 hitz akitanieraz…

EHHE 200 20 hitz 759 urte aurretik

“Ahaztu” egin zaie hitz pila, Gorrotxategik ere argitaratu zuen Akitaniera-Baskoia: “Euskararen historia. Euskara antzinatean.”  Joakin Gorrotxategi. Eusko Jaurlaritza 2018. Kontuan izan behar da, adibidez, “Euskararen historian”, Eusko Jaurlaritzak 2018an argitaratu zuen liburuan, Gorrotxategik idatzi zuen zatian, “Euskara antzinatean” (231. orria), “3.1.2. Izenak eta izen oinak” (akitanieraz, 253. orria), 51 berrogeita hamaika sarrera azaltzen direla; “Izen eratorpena”, beste 18 hamazortzi sarrera gehiago, Hispanian beste sarrera batzuk (illuna, tichia, Ibarra… ), Soriako euskara, sesenco, agirseni… Alegia sarrera pila falta dela.

Ez dituzte Gorrotxategik argitaratutako hitzak jartzen ere (51 hitz).

Ez da zaila zerrenda luzatzea, adibidez, “Euskara antzinatean 200”, berrehun hitz ordenatuak 759. urte aurretik:

Iturriak:
Akitaniera: EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa. Euskaltzaindia, 2019 (20 sarrera).
Akitaniera-Baskoia: Euskararen historia. Euskara antzinatean. Joakin Gorrotxategi. Eusko Jaurlaritza 2018.
Iruña Veleiako euskarazko grafitoak Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoek argitaratua: http://veleia.com/noticia_detallada.php?niv=6&noticia=48
Les Inscriptions d’Iruña-Veleia. Hector Iglesias.
Iruña-Veleia: Iruña-Veleiako euskarazko grafitoak. 2.4.- Testuetako lexikoa. Juan Martin Elexpuru. Arabera. 2009.

EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa Iruña-Veleiako euskararik gabe, ahaztu egin zaie.

EHHE-200EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa argitaratu dute (2019) Iruña-Veleiako (Nafarroa, Soria, Errioxa…) euskararik gabe, ahaztu egin zaie.

I. Eranskina. ZERRENDA KRONOLOGIKOA: HITZEN LEHEN AGERRALDIAK (orria ccix).

Guztira 2.800 bat sarrera. 759. urte aurretik bakarrik 20 hogei sarrera “akitanieraz”.
Akitaniera 2
Kontuan izan behar da, adibidez, “Euskararen historian”, Eusko Jaurlaritzak 2018an argitaratu zuen liburuan, Gorrotxategik idatzi zuen zatian, “Euskara antzinatean” (231. orria), “3.1.2. Izenak eta izen oinak” (akitanieraz, 253. orria), 51 berrogeita hamaika sarrera azaltzen direla; “Izen eratorpena”, beste 18 hamazortzi sarrera gehiago, Hispanian beste sarrera batzuk (illuna, tichia, Ibarra… ). Alegia sarrera pila falta dela. (Laster blogean propaganda piska bat egiteko).

Zertan ari dira??

Eusko Jaurlaritza (2018), Euskaltzaindia (2019), Lakarra, Gorrotxategi, Segurola, Manterola… 759 urte aurreko euskara “zaharrarekin”, zertan ari zarete??

Zergatik nahasketa hau (diru publikoarekin)??

Zenbat sarrera daude euskaraz (“akitanieraz”, “Hispanian”, Nafarroan, Sorian, Errioxan, “Euskadin”…) 759 urte aurretik?

Non daude argitaratuak?

Eusko Jaurlaritza? Euskaltzaindia? Zenbat dira? Non daude argitaratuak?

Gainera, 759 urte aurreko Iruña-Veleiako (Nafarroa, Soria…) euskara guztia falta da, ahaztu egin zaie edo zentsuratu dute. Laguntza txiki bat, 759 urte aurretik Iruña-Veleiako euskarazko 130 bat sarrera,  hurrengo ediziorako, ikasleentzat, euskara zaharrarekin interesa dugunontzat, informazio eguneratua izan dezagun:

EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa
I. Eranskina. ZERRENDA KRONOLOGIKOA: HITZEN LEHEN AGERRALDIAK (zuzendua 759. urte aurretik 130 sarrera gehiago)

Urtea   Hizkuntza Hitza Familia : Lekukoak      
                   
    Akitaniera ahaide ahaide ? HAHANNI, HAHANTEN      
    Akit. aita AITA : ATTACONI, ATTACONIS, ATTAIORIG      
    Akit. aker HANDI : AHERBELSTE DEO      
    Akit. and(e)re AND(E)RE : ANDERE, ANDERENI, ANDERESENI, ANDEREXSO / ANDRECCONI    
    Akit. beltz BELTZ ? BELEX, BELEXCONIS, BELEXEIA, BELEXENNIS      
    Akit. Botz / bost BORTZ : BORSEI, BORSO, BORSUS      
    Akit. gar GAR ? GARRE DEO, D [DEO] GARRI      
    Akit. gizon GIZON : CISON, CISONTEN, CISSONBONNIS, GISONDONI      
    Akit. gorri GOR : BAICORISO, BAICORRIXO, BAIGORIXO, HERAUSCORRITSEHE      
    Akit. handi HANDI ? ANDOS, ANDOSSUS, ANDOXUS, ANDOSTEN      
    Akit. hibai HUR ? BAICORISO DEO, BAICORRIXO DEO, BAIGORIXO DEO BUAIGORIXE    
    Akit. ilun HIL : ILVNNOSI, ILVNNI DEO, ASTOILVNNO, HERCULI ILVNNO ANDOSE    
    Akit. lau LABUR : LAVRCO, LAVREIA, LAVRINAE      
    Akit. lehen LEHEN ? LEHERENNO      
    Akit. neska NESKA : NISKAS, NISCAS, NESCA, NISCA      
    Akit. nescato NESKA : NESCATO      
    Akit. Sein / sehi SEN : SENNICO, SENIPONNIS, SENITENNIS      
    Akit. seme SEN : SEMBECONI, SEMBEDONNIS, SEMBETAR      
    Akit. su SU ? SVTVGIO, SVHUGIO      
    Akit. ume UME : OMBECCO, VMMESAHAR      
    Akit. -xe ZEHE ? ANERDESENI, BAIEXE / EDUNXE, ERESENI /NEURESENI HAUTENSE /URIAXE    
    Akit. xehe ZEHE ? HERAUSCORRITSEHE      
    Akit. zahar ZAHAR : VMMESAHAR      
                   
    Euskararen historia              
    Euskara antzinatean 3.1.2. Izenak eta izen oinak. Joakin Gorrotxategi              
                   
    Akitaniera- Aho- Aho   Aho-issi (gen)      
    Baskoia Andere Andere   Andere-ni, Andere-seni, Anderexo, Andre-cconi, Annereni      
    Akit-Bask Andoss Andos   Andosso, Andossi, Andossus, Andos-ten, Andos-tenni,      
    Akit-Bask Atta Aita   Atta-coni, Ata-conis, Atta-io-rig,      
    Akit-Bask Aher Akher   Aher-belste,      
    Akit-Bask Arix- Haritz   Arixo, Arixoni,      
    Akit-Bask Arta- / Arte- Arte   Artahe, Artehe, Arte      
    Akit-Bask Asto Asto   Asto-ilunno, Ars-ilunno      
    Akit-Bask Bai Ibai ? Bai-ase, Bai-gorixo, Bai-osi, Bai-coriso; -corrixo      
    Akit-Bask Bais-er Baiser   Baeser-te, Baesel-lae, Baiso-tar      
    Akit-Bask Belex Belltz, -bel   Belex, Belex-conis, Belex-eia, Belex-ennis, Bon-belex, Har-belex, [H]arbelsis, Har-belesteg[, Aher-belste  
    Akit-Bask Berhax- Beratz   Behaxsis      
    Akit-Bask -berri Berri   ]mberri, Ilur-berri-xo, Ilur-berri-xon[, Eberri, Lum-ber[      
    Akit-Bask Bihox- Bihotz   Bihoxus, Bihos-cinnis, Bihossi, Bioxxi, Bihotus,      
    Akit-Bask -Bon On ? Bon-belex, Bon-silexsi, Bon-coxsi, Bon-tar, Bon-ten, Bon-tos Bonx(s)us, Monsus,Bonxi Bonxorius, Bonxsoni  
    Akit-Bask Bors- Bortz, bost   Borsei, Borso, Borsus,      
    Akit-Bask Cison-, Gison-, Gizon   Cison, Cisson-bonnis, Cison-ten, Gison-doni,      
    Akit-Bask -corri-, gorri- Gorri   Bai-gorixo, Bai-coriso, Bai-corrixo, Lur-gorr[, Heraus-corri-tsehe    
    Akit-Bask Edun- Edun (dut,du)   Edunnis, Edunn, Edun-xe      
    Akit-Bask Enne- Ene (Ene-ko izena)   Enne-box      
    Akit-Bask Ere- And ere ? Ere-seni, Erhe-xoni,      
    Akit-Bask Esten- Ezten ? Esten-conis,      
    Akit-Bask Gere-     Gerexo, Gerexso      
    Akit-Bask Hahan-     Hahanni, Hahan-ten, Hahan-tenn      
    Akit-Bask Hals-     Hals-conis, Hals-cotarris, Tals-conis      
    Akit-Bask Hanna- Anaia ? Hanna-bi, Hanna, Hannas, Hanna-c(o), Hanna-xus, Hana-conis Hanna-rro,    
    Akit-Bask Har-     Har-belex, Harbelex(s)is, Har-belesteg[, [H]ar-belsis      
    Akit-Bask Haron- Narun-   Haron-tarris,      
    Akit-Bask Hars- Hartz   Harsi, Hars-ori, Hars-pi      
    Akit-Bask Hauten-     Hauten-se, Hauten-soni, Haute-ten      
    Akit-Bask Halo-     Halo-isso, [H]alo-assi      
    Akit-Bask Heraus-, Haraus-, Harous- Herauts ? Heraus-corritsehe, Harausoni, Harousoni,      
    Akit-Bask Ili- Ilixo   Ilixo, Ilixoni,      
    Akit-Bask Ilun- Il(h)un   Ilunn-osi, Iluni, Ilunni, Herculi Iluno, Astoilunno, Arsilunno      
    Akit-Bask Ilur- Lur ? Iluroni, Ilur-berrixo, Ilur-berrixon[, Lurgorr[      
    Akit-Bask Laur- Laur   Laur-co, Laur-eia, Laur-inae      
    Akit-Bask Lohi- Lohi   Lohi-tton, Lohix-, Lohixsi, Lohisi,      
    Akit-Bask Nesca- Neska, neskato   Nescato      
    Akit-Bask Neure- Neure   Neuren[, Neuresini,      
    Akit-Bask Leher-en Leher (aditza, zuhaitza)   Leherenni, Leherenno, Lereno, Lerenno      
    Akit-Bask Ombe- Ume   Ombe-cco, Ombe-xonis, Ombex[      
    Akit-Bask Orgo- Orgo   Orgo-anno, Orco-tarris, Orcu-ari, Orgu-arrae, Orgot-, Orgeto-      
    Akit-Bask Oxson- Otso   Oxson, Osson,      
    Akit-Bask Sembe- Seme   Sembe-cconi, Sembe-donnis, Sembe-tar, Sembe-tennis, Sembe-x(s)onis, Sembi, Sembus,  
    Akit-Bask Seni- Sehi, sein, segi (*seni-)   Seni-cco, Seni-ponnis, Seni-tennis, Seni-xsonis, Seni-us      
    Akit-Bask Silex- Sirats ? Silex, Silex-conis, Bon-silexsi,      
    Akit-Bask Siri- Ziri ? Siri-cconis, Siri-cconi,      
    Akit-Bask Soson- Zozo ? Sosonnis,      
    Akit-Bask Tals- Talsku-bilos   Tals-conis, Tals-aiae,      
    Akit-Bask Uloho- Ulo   Uloho-ssii, Uloho-xis, Uloho-xo, Ulu-cirris      
    Akit-Bask Uri- Ur   Uria, Uri-assi, Uri-axe,      
                   
    Euskara              
    Iruña-              
    Veleia              
    I-V AIIIN AIEN 1 AIIINV IIISVS TA 13364 mahatsa Miguel Thomson
    I-V AII HAIE[.]   AI II,I ó N II, I /I, L 13396a    
    I-V AMA AMA   TA MIRIAN AMA 13368a, 13393, 13411a, 15910, 15912, 15923a 15925, 16363a
    I-V AMIIT AMETS   NIIVR AMIIT 13401    
    I-V ANA ANA   BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR 13397a koloreen zerrendan  
    I-V ARAINA ARRAINA   NIIV / RII ATA / ARAINA / ARRAPA 16365b    
    I-V ARO[S] ARROSA   BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR 13397a kolorea  
    I-V ARRAPA HARRAPATU   NIIV / RII ATA / ARAINA / ARRAPA 16365b    
    I-V ATA AITA   NIIRII ATA, ZII / YAVH / TA (13 aldiz) 13361a,13361b,13363, 13364,13368a,13371a, 13393,13411a,13709c,17050
    I-V ATA AITA   GIIVRII ATA ZVTAN 15912,15916,16365b    
    I-V ATARII AITA   IN NOMINII PAT? / ATARII IZAN 13362b aitaren  
    I-V AVDIA HAUNDIA ? ERIA AVDIA 10775    
    I-V BADI *EDIN   IIGIN BADI ZVR 13364 bedi  
    I-V BANA BAINA   VIILIII NO / VVA, BANA / OSOV POLI / TA 16365b    
    I-V BETA BELTZA   BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR 13397a    
    I-V BER BERDE ? BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR 13397a, 13335 kolore zerrenda  
    I-V BIITI BETI   BIITI 13398a beti  
    I-V BIITI BEDI   ISAN BII / TI SIIVRII / ISIINA / IITOR 17050b, 13364    
    I-V BISI / VISI / VIZI BIZI   NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA 16364,16365a,13335, 12077,13234b  
    I-V CII[…] CE[…] ? III RIIBA TV, NIIV / CII[…] 15920    
    I-V CORDE / CODRE CORDE   IINTV / NIIVRII / CORDII / RII 13398b bihotza  
    I-V CORDV ZORDUN ? NEURE CORDU MAI 13858    
    I-V CORNE CORNE   NIIV / CORNII / ESKON 15922    
    I-V IIDA / IIDAN EDAN   IAN / TA / IIDAN / DIINOS 13367,13396a,13396b    
    I-V IIGIN EGIN   IIGIN BADI ZVR[ ] 13364    
    I-V IILOSI EROSI ? NIIV IILOSI / Cφως / NIIBA I 16362b,16363a,16365a    
    I-V IINTV ENTZUN   IINTV / NIIVRII / CORDII / RII 13398b    
    I-V IIRII ERRE   IIRII TA SV 13711    
    I-V IIRIA HERRIA ? ERIA AVDIA 10775    
    I-V ESKON EZKONDU   NIIV CORNII ESKON 15922    
    I-V ESQVERO EZ GERO   IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO 13411a    
    I-V ET XII ETA 12   MARIA / AMA / IIT XII 15923a    
    I-V nλΙoς EROSI ? NIIV LAIKI / nλΙoς NA / XI VRTII TV 16365a    
    I-V GAV[R] GAUR ? NIIVRII ATA GAV ILTA 15912 gaur edo gauez  
    I-V GIIVRII GEURE   GIIVRII ATA ZVTAN 13363,13364,13371a 17050  
    I-V GI EGIN / OGI ? AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? 13396a,13411a    
    I-V GIATV LA GIATU LA ? IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO 13411a    
    I-V GIV SALE GIU SALE ? GIV SALII 13349 saldu?  
    I-V [ ]ISON GIZON ? ISON / MARIT 14624    
    I-V GORI GOI   VIILIIIA NOVVA / VIILIIIA GORI 14469,16364,16365a 16366  
    I-V GORY GORRIA   BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR 13397a    
    I-V HAIII HAIEK ? HAIII / ZVTIR / VOLA 15924    
    I-V IAN JAN   IAN / IIDAN / LO 13367,13396a,13396b 15656  
    I-V IIISVS / IIISHV JESUS   IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA 13364,13368a,13381    
    I-V IAVN JAUN   SAMVIIL, MARIO / VIILIIIAN JAVN 13369,13369a    
    I-V IIAII EAE   IIAII / VNI / NVIIRII AT / ZIIT BI / NII 13709a    
    I-V III 3   III NIIV NAIA, NIIVRII 13394b,15920 3 zenbaki erromatarra  
    I-V ILAR ILAR   ILAR / O 13395a ilargi ziurrenik  
    I-V ILTA HILDA   ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA 15910,15912    
    I-V IOSHII JOSE   IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA 13368a Jesusen aita  
    I-V IN IN   IN VIILIIIA VICI 13234b    
    I-V IRI HIRI ? IRI 15129    
    I-V ISAR IZAR   VRDIN X ISAR 15147    
    I-V ISENA IZENA   ISAN BII / TI SIIVRII / ISIINA / IITOR 17050b    
    I-V IZAN IZAN / IZEN   IN NOMIINII PAT? / ATARII IZAN 13362b    
    I-V IZANA IZAN   `YAVHII ́ ́ ́ / ZVTAN / IZANA 13371b,17050    
    I-V LA LA   IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO 13411a    
    I-V (A)LABA ALABA   NIIV MI / TA RIIBA / II LABA 15917    
    I-V LAGUN LAGUN   MARCVS LAGVN / IAII 13394b,15921    
    I-V LAIKII LAIKE   NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / 16365a    
    I-V LIIIO LEIHO   AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? 13396a    
    I-V LIBERATE LIBERARE   NAHI SIIT SVMO LIBERATE 21658 askatuak  
    I-V LO LO   IIDA / IAN / LO 13396b lo egin  
    I-V LURA LURRA   LVRA / SVA 13395a    
    I-V MAI MAHAI ? NEVRE CORDU MAI 13396,13858 neure cordu (bihotz) maitea?  
    I-V MARCVS MARCVS   VIILII / IAN OSO / LAGVN, / MARCVS / N 13394b,15921 pertsona izena  
    I-V MIRIA MARIA   MIRIA / AMA / IIT XII 15923a Jesusen ama  
    I-V MARIO MARIO   SAMVIIL, MARIO / VIILIIIAN JAVN 13369 pertsona izena  
    I-V MARIT MARITUS   ISON / MARIT 14624 senarra  
    I-V MI MARIA ? NIIV MI / TA RIIBA / II LABA 15917 Mirian?  
    I-V MIRIAN MARIA   IIISVS, IOSHII ATA / TA MIRIAN AMA 13368a,13381 Maria Jesusen ama  
    I-V MIRTO MIRTO   MIRTO (IFUT / OV) TA, II / TARO / MA [ 16363b pertsona izena  
    I-V (A)MONA AMONA   ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA 13393    
    I-V NA NAIZ   NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA, 13335,13365,13366 16364,16365a  
    I-V NAHI NAHI   NAHI SIIT SVMO LIBERATE 21658 izena? Aditza?  
    I-V (A)NAIA ANAIA / NAHIA ? DIINOS / ZVRII / NAIA 13368b,13394a    
    I-V NIIBA NEBA   ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA 13393,16362b    
    I-V NIIRII NERE   NIIRII “`ATA ́ ́ ́, ZII / YAVH / TA 13361a    
    I-V NIIV NEU   III NIIV NAIA, NIIVRII 13394a,13411b,13412b 15204,15917,15920,  
    I-V NIIV NEU   NIIV MI / TA RIIBA / II LABA 15922,15925,16362b, 16364,16365a,16365b  
    I-V NIIVRII NEURE   NIIVRII / ZIIVRII / III V? 13394a,13397b,13401, 13411a,13858,13398b,  
    I-V NIIVRII NEURE   ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA 15910,15912,15916, 15925  
    I-V NIITO NETO   SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII 13380 pertsona izena?  
    I-V NOVA / NOVVA NOVA   VIILIIIA NOVA / VIILIIIA VICI 12077,14469,16365b, 13234a  
    I-V OGIA OGIA   OGIA I PYRA 10817 ogiari sua  
    I-V OSO OSO   VIILII / IAN OSO / LAGVN, / MARCVS / N 15921    
    I-V OSOV OSO ? VIILIII NO /VVA, BANA /OSO V POLI /TA, NIIV /RE ATA / 16365b    
    I-V OVSTA OUSTA ? MIRTO / (OVSTA) / TA 16363b    
    I-V PATHIIR PATHER   SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII 13362b,13374b,13380, Jainko Aita  
    I-V POLITA POLITA   VIILIII NO /VVA, BANA /OSO V POLI /TA, NIIV /RE ATA / 16365b ederra, txukuna  
    I-V PONTIFICII PONTIFICE   SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII 13362b,13374b,13380,    
    I-V PYRA PYRA   OGIA I PYRA 10817 sua  
    I-V (AR)RIIBA ARREBA   ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA 13393,15917,15920, 16362a  
    I-V RIIINV REINU   GIIVRII “`ATA ́ ́ ́ ZVTAN / RIIINV“IIISVS ́ ́TA / IIGIN BADI 13364 erreinua  
    I-V ROMA ROMAN ROMA   ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA 15910, 16363b Erroman  
    I-V Cφως Cφως   NIIV IILOSI / Cφως / NIIBA I 16362b,16363a erosi (grekeraz)  
    I-V (O)SABA OSABA   ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA 13393 osaba  
    I-V SAMUIIL SAMUEL   SAMVIILL,“`YAVHII ́ ́ ́FILI 13362a,13369,13374b, 13380  
    I-V (I)SIIBA IZEBA   ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA 13393    
    I-V SALII SALDU   GIV SALII 13349 saldu  
    I-V SANTV SANTO   (G)EVRE ATA SVTAN SVRA SIIRA NA SANTV 17050    
    I-V SIIRANA ZERANA ? (G)EVRE ATA SVTAN SVRA SIIRA NA SANTV 17050 zarena  
    I-V SIIT SET   NAHI SIIT SVMO LIBERATE 21658 pertsona izena  
    I-V SV / SVA SUA   LVRA / SVA 13395a,15924    
    I-V SVMO SUMO   NAHI SIIT SVMO LIBERATE 21658 “azkenean”  
    I-V SVTAN ZERUETAN   GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́. 13364,13371a,13371b, 15656,1705  
    I-V SVTI / ZUTIK ZUTIK   HAIIII / ZVTIR / VOLA 13396a,15924    
    I-V TA DA   IVII (ó NII) ELOSI φπςI / TA (NIIT)RII / AMA 13364,15910,16363b 16365a,16365b  
    I-V TA ETA   NIIV LAIKII TA / VIILIIIAN GORI 16366,13367,13711, 15912,15917,16363a  
    I-V TV *EDUN DU / DUT   NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) 13412b,15920, 16365a    
    I-V VNI UNI ? IIAII / VNI / NVIIRII AT / ZIIT BI / NII 13709b    
    I-V VR UR   VR 10599,11037    
    I-V VRDIN URDIN   URDIN X ISAR 13397a,15147    
    I-V VRSI URSI ? VRSI 10599    
    I-V VRSO USO ?   10599 ursus (hartza) edo uso  
    I-V VRTII URTE   NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI 15920, 16365a    
    I-V VAN IVAN ? IAN VAN ZVTA 15656    
    I-V VIILIIIA VELEIA   NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA, 12077,13234b,13369, 13380,15921,12077, 14469,16365b,14469,16364,
    I-V VIILIIIA VELEIA   NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI 16364,16365a, 16366    
    I-V VICI BIZI   IN VIILIIIAN VICI 13234b, 12077 16364,16365a,13335,  
    I-V VERG   ? EL NIIV / VIIRG 13411    
    I-V VOLA VOLA   HAIIII / ZVTIR / VOLA 15924 volo, vis, vult (nahi izan)  
    I-V XI 11   NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI 16362b, 16365a    
    I-V XII 12   NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) 15920,15925    
    I-V YAVHII / YAVII YAVE   SAMVIILL,“`YAVHII ́ ́ ́FILI 13361a, 13362a, 13363, 13371b,  
    I-V ZE ZER ? NIIRII “`ATA ́ ́ ́, ZII / YAVH / TA 13361a zer  
    I-V ZIIVRII ZEURE   NIIVRII / ZIIVRII / III V? 13397b, 13364, 13368b, zeure  
    I-V ZORDVNAI ZORDUN ? NEUR CORDU MAI 13858 aita gurea  
    I-V ZVIINII ZUENA ? ZVIINII 13412a zu ene (agian)  
    I-V ZVRII / ZIIVRII ZURE / ZEURE   DIINOS / ZVRII / NAIA 13364,13368b, 13397b    
    I-V ZVRI ZURI   BIITA, ZVRI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR? 13397 zuri kolorea  
    I-V ZVTA ZERUETAN ZUTZAT ? IAN / JAN ó VAN / ZVTA 15656 zutzat, zuretzat  
    I-V ZVTAN / SVTAN ZERUETAN ? GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́. 13364, 13371a, 13371b 15656,1705  
    I-V ZVTIK / SVTI ZUTIK   HAIIII / ZVTIR / VOLA 15924 zutik  
                   
759     amona AMA ? Amunna      
759     andere AND(E)RE : Anderazo Anderquina    
800     jaun *EDUN ? Iauncti      
828     haran HARAN   pardinam de Aranna      

Iturriak:
Akitanieraz: EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa. Euskaltzaindia (2019).

Akitaniera-Baskoia: Euskararen historia. Euskara antzinatean. Joakin Gorrotxategi. Eusko Jaurlaritza 2018.

Iruña Veleiako euskarazko grafitoak Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoek argitaratua: http://veleia.com/noticia_detallada.php?niv=6&noticia=48

Iruña-Veleia: Iruña-Veleiako euskarazko grafitoak. 2.4.- Testuetako lexikoa. Juan Martin Elexpuru. Arabera. 2009.

Euskararen historia Iruña-Veleia gabe

Euskararen historiaEuskararen historia liburu berria eta mardula (860 orri), idazleak, Joakin Gorrotxategi, Joseba A. Lakarra, Ivan Igartua, Patxi Salaberri, Céline Mounole, Ricardo Gomez, Banca Urgell, Iñaki Camino eta Pello Salaburu. Ia maparik gabe eta Iruña-Veleiako euskararik gabe, gabezi ikaragarria jakina.

Euskalduntze berantiarraren hipotesiaren aurkako liburu nabarmena, Lakarrak eranskin berezia oparitzen dio, Gorrotxategik mapa soil batzuk baina oso adierazgarriak.

Duela bi mila urteko euskararen lekukoak (Gorrotxategi) asko dira, zehatzak eta oso interesgarriak.

Ibarra “ospetsua” (Plasenzuela, Caceres) ez dut aurkitu, ahaztu egingo zitzaien.

Illuna (?) . Iruña Oka (Veleia), Araba, azaltzen da noski, artikulua eta guzti, baina bukaerako A nabarmena ez omen da artikulua euskaldun gehienok ulertzen dugun bezala… eta Eliseo Gilek eta Idoia Filloyk aurkitako artikuluak “faltsutzat” salatu zituzten…

Euskara antzinatenean. Gorrotxategi 270. orria:

Illuna (?) . Iruña Oka (Veleia), Araba: “Pertsona izenen artean, agian, Iruñako (Oka, Veleia) Illuna andrazko izena izango litzateke begibistakoena, ak. Ilunn-i latinezko -a desinentzia femeninoa gehituz osatu zena, Fitak harria galdu baino lehen egin zuen irakurketa askoz ere seguruagoa balitz.”

Euskara duela bi mila urte (Gorrotxategiren arabera):

Euskara Erroma onomastika

Izenak eta izen oinak (Gorrotxategi 253. orria):

Aho, andere, andoss, atta, aher, arix, arta, arte, asto, bai, bais-er, belex, berhax, berri, bihox, bon, bors, ciso, gison, corri, gorri, edun, enne, ere, esten, gere, hahan, hals, hanna ,har, haron, hars, hauten, halo, heraus, ili, ilun, ilur, laur, lohi, neska, neskato, neure, lehen-en, ombe, orgo, oxson, sembe, seni, silex, siri, soson,tals, uloho, uri, uria.

Hispanian: Abisunhari, Abisunsonis, Val Beltesonis, Dusanharis, Illuna, Luntbel, Lutbelscottio, Narhungesi, Naru(ns?)eni, Serhuhoris, Ummesahar, )eihar, Errensae, Helasse, Itsacurrinne, Larrahi edo Larrahe, Larahe, Laxae, Losae, Selatse, Selaitse, Urde.

Euskara XV. mendean (Patxi Salaberri):
Euskara XV. mendean
Euskara XVI.mendean (Patxi Salaberri):
Euskara XVI. mendean

Aurkibidea eta bibliografia sarean (Rikardo Gomez eskerrik asko):

  • Historia de la lengua vasca – Índice general [PDF, 116 KB]
  • Historia de la lengua vasca – Bibliografía [PDF, 386 KB]