Iruña-Veleia bisita gidatua igandean irailak 20. Euskararen jatorria.
Bisitara etortzeko formulario hau betetzen da: Izena emateko fitxa
Zalantzetarako bidali mezua irunaveleiaargitu@gmail.com posta elektronikora eta zalantza edota telefonoa jarri.
Uztailean egin zen aurreko bisitan 39 lagunek hartu zuten parte.
Bisita birtuala Geostrakan egin daiteke eta bertan grafitoak modu askotara bilatu daitezke: gaiaren arabera, eremuaren arabera, garaiaren arabera…
Iruña-Veleia gose greba 60 egun giza katea larunbatean irailak 19.
Informazioa: Euskararen jatorria.
Informazioa: https://twitter.com/GoseGreba
Iruña-Veleiako grafitoak suntsitu nahi dituzte
Gose grebak 60 bat egun.
Dei garrantzitsua Euskal Herriari
Irailaren 19an aukera paregabea dugu Iruña-Veleiako grafitoen datazioa eskatzeko eta suntsitu ez ditzaten exijitzeko. Eusko Legebiltzarrak bide zientifikoaren alde egin dezan hasi zen gose grebak aurrera jarraitzen du. Gaur, irailak 10, Josemari Lejardi-Gabixolak 50 egun bete ditu jan barik.
Grafitoen egoeraz kezka handia dago, izan ere, Epaitegian dagoen helegitea ebazten denean suntsituko dituzten susmoa dago, hondeamakinarekin indusketa leku batzuk suntsitu dituzten moduan.
Egoera itzulezina. Suntsituko balituzte ez lirateke prestigioko laborategietan datatuko inoiz ez, azken 12 urte hauetan eskatzen egon garena baina egin nahi izan ez dutena: munduko Azken Afaririk zaharrena, euskerazko lehenengo Gure Aita -gaztelerazkoarena baino 800 urte lehenagokoa-, 120 hitz euskera zaharrean… preziorik ez duen altxor ikaragarria.
Epaiketan iritzi desberdinak jaso ziren txosten baten arabera gehienak faltsuak dira, beste baten arabera ezin dira faltsutzat hartu, Museoko langileentzat egiazkoak dira baina epaileak soilik faltsukeriarena jaso du epaian.
Faltsukeriaren aldeko txostena zientziari errespetu falta izan da grafitoak faltsutzat hartu dituen txostena horrelako lanak egiten ez dituen laborategi batek egin du, horrelako lanetan eskarmenturik ez duen tekniko bakar batek egin du eta erosiberria zen tresna batekin eta inoiz erabili ez den metodo bat erabilita. Horrelako gauza bat onartu daiteke?
Eta gainerako 360 grafitoekin zer? Gainera aztertu gabe dauden 360 grafito daude eta denak faltsutzat hartu eta suntsitu nahi dituzte, haien jokabide ziztrina inoiz agerian jarri ez dadin.
Arabarrei eta gainerako Euskal Herri osoari dei egiten diegu une larri honetan laguntzera eta irailaren 19an, 18:00etan Bibatetik abiatuko den Giza Katean parte hartzera.
Giza katea hobeto antolatzeko bertaratzeko asmoa dutenek aurretik jakinaraztea eskertzen da Iruña-Veleia Giza Katean izena emateko
Gose greba 50 egun baino gehiago. Argia.
Jose Mari Lejardi ‘Gabixola’, Iruña-Veleia Argituko kidea
“Nazioarteko aditu batzuk ez lirateke gezur batean inplikatuko”
Iruña-Veleia auzia argitzea eskatzeko gose greban dago Jose Mari Lejardi Kareaga ‘Gabixola’ markina-xemeindarra. Irailaren 19an, giza katea egingo da Gasteizko Bibat museotik Legebiltzarreraino Iruña-Veleia zientziaren bidez argitzea eskatzeko. 51 egun daramatza gose greban.
Justicia, la justicia Iruña-Veleia. Gontzal Fontaneda. Naiz 2020-9-4.
Se ha llegado a tal grado de trampa académica, política y jurídica, que un grupo a favor del esclarecimiento de Iruña-Veleia comenzó el 23 de julio de 2020 una huelga de hambre para, con riesgo de su vida, exigir a las instituciones vascas que lleven a cabo una analítica científica de los hallazgos y una excavación supervisada en el yacimiento.
Todo el mundo sabe qué es Justicia; otra cosa es la justicia. Uno de los muchos ejemplos es la causa de Iruña-Veleia.
En 2009 la Diputación Foral de Álava presentó en el juzgado una querella contra Eliseo Gil acusándole de que había falsificado unos grafitos de época romana. No tuvo el mínimo interés en saber antes la verdad, acudiendo a laboratorios expertos que analizasen cuándo se habían grabado esos grafitos.
Tras ocho años, en 2017 se cerró la instrucción. En tanto tiempo podría haberse bordado encontrando pruebas, identificando culpables… si los hubiera. Pero no, la juez de instrucción:
1. Dejó los hallazgos con sus grafitos en manos de la acusación (en un museo de la Diputación) [ver https://www.veleia.fontaneda.net > cuadro 4].
2. Dejó el yacimiento, «escenario de los hechos» sin precintar, por lo que, expulsado Eliseo Gil, el siguiente director (autor de un informe que acusaba de falsificación) tuvo en 2010 la oportunidad de pasar una excavadora y extraer 6.000 metros cúbicos de tierra, con lo que pudiera haber dentro. Cuando SOS Iruña-Veleia denunció aquel destrozo, la juez de instrucción solicitó un informe técnico… precisamente ¡a la Diputación! El informe, por supuesto, respondió que todo estaba bien [ib. cuadro 5].
3. Hizo caso omiso a la propuesta de investigación científica que le presentó en su informe (que la propia juez había pedido) la Escuela Superior de Conservación y Restauración de Bienes Culturales [ib. cuadro 10]. Eliseo Gil llevaba haciendo esa petición desde el principio.
Después, para pasar de la instrucción al juicio el juzgado necesitó tres años más, así que después de once añazos, en febrero de 2020 llegó el juicio.
Y en junio salió la sentencia. Llovía sobre mojado. ¡Hay que leerla!:
1. La sentencia no toma en cuenta, ni siquiera cita, el testimonio que expuso el 12 de febrero en el juicio una restauradora de la Diputación que trabaja limpiando piezas arqueológicas. Según su declaración, les llegaron veinte cajas llenas de cerámicas del yacimiento, estaban sin lavar; en 2008 comenzaron a limpiarlas y en una cerámica descubrieron que bajo las costras había un grafito excepcional; notificaron dicho hallazgo y la respuesta de la Diputación fue que dejaran de lavar más cerámicas, y se llevaron todas las cajas que quedaban sin limpiar. La testigo desconoce dónde están esas cajas.
Esas cajas llenas de cerámicas como recién salidas del yacimiento, si todavía están por ahí, son una prueba física de lo que apareció en Iruña-Veleia en la época de los descubrimientos. La justicia ha tenido por fin la oportunidad de hacer Justicia, de conocer la verdad, exigiendo inmediatamente esas cajas y ordenando una limpieza supervisada y unos análisis para datar los grafitos que pudiesen aparecen.
Eso sería Justicia, pero a la justicia no le ha interesado para su sentencia; ha despreciado ese testimonio.
Gose greba 43 egun. Euskararen jatorria.
Ostegunean, 43 egun bete dira uztailaren 23an bost lagunek gose greba hasi zutenetik. Une honetan pertsona batek jarraitzen du, Josemari Lejardi-Gabixolak eta, esan bezala, ia hilabete eta erdi darama jan barik, hamarkada luzez iraun duen gai hau behingoz argitu dezagun eskatzeko.
Informazioa: https://twitter.com/GoseGreba
40.eguna! Euskalgintza munduko pertsonek eta alderdiek oporretan jarraituko dute irailean baita? Gose grebarekin eskatzen dugun gauza bakarra ZIENTZIA da. Kolonizatzaileen esku eta esanetara jarraituko dugu? #iruñaveleia #euskara #zientzia #ondarea
Iruña-Veleia zientzia eta epaia. 14 aditu. Berria.
Iruña-Veleiako aztarnategi arkeologikoan egindako aurkikuntzei buruz izandako epaiketa eta oraintsu emandako epaia dela eta, gertaeren errealitatea larriki desitxuratzen duten albisteak argitaratu dira komunikabideetan. Mugaz gaindi ere iritsi da errealitatearen desitxuratze hau, zabalkunde handiko bi egunkari britaniarrek, geologo batek «afera guztia adar jotze hutsal bat besterik ez izana» onartu eta bere burua errudun aitortu duela argitaratu dute albiste faltsu batean. Kezkaz ikusten dugu nola zenbait hedabidek ez duten betetzen, dagokien legez, gizarteari egiaren gainean oinarritutako informazioa eskaintzearen betebeharra.
Epaiari dagokionez, azpimarratu egin behar dira, auzipetu nagusiaren aurka, hau da, indusketen zuzendari ohi Eliseo Gilen kontra frogarik ez izatea aitortzen duela, zigorra bere osotasunean zantzu soiletan oinarritua izan delarik, eta baita, Gilek zigorraren aurka helegitea aurkeztu duenez, kasu judizialak konpontzeke jarraitzen duela.
Epaitegi inguruko gertaera hauetaz gain, Iruña-Veleia aferak badu gizartearen gehiengoak ezagutzen ez duen alderdi bat, zientziari dagokiona justuki. Izan ere, hedabide batzuetan «faltsutze baldar» gisan aurkeztu denean, egiaz, eztabaida bizi-bizirik dago aurkikuntzen egiazkotasuna argitu ezin izan duten eta kontrako iritziak sostengatzen dituzten alor desberdinetako adituen artean. Eta eztabaida hau izan badela epaian bertan agerian gelditu da, bertan baieztatzen baita badirela «batzuen eta besteen arteko iritzi kontrajarriak, zeinak arkeologia, hizkuntzalaritza, epigrafia, eta abarretako zientzia esparruetatik baloratu beharko duten» eta «piezak aztertu ahal izan dituzten adituen artean eztabaida badela». Epaitegiak eztabaida zientifikoa izan badela onartzeak, ezereztu egiten du Arabako Foru Aldundiaren (AFA) Kultura Sailak 2008ko azaroan hedaturiko —eta egiari ez ikusi eginez zenbait komunikabidek oraindik haizatzen duten— faltsutasunaren aldeko «erabateko adostasun zientifikoaren» mitoa. Errealitatea berriz bestelakoa da, alor desberdinetako (arkeologia, epigrafia, hizkuntzalaritza, historia, egiptologia) hainbat adituk, txosten, artikulu zientifiko, liburu eta biltzarretan egindako aurkezpenen bidez publikoki azaldu baitituzte Iruña-Veleian egindako aurkikuntzen egiazkotasunari buruzko euren iritzi eta argudioak. Eztabaida honen gainean epai judizialak ez du inolako eraginik. Lehenik, epaitegietako afera oraindik argitzeke dagoelako, eta bigarrenik, zientziaren esparruko gaiek aldizkari, biltzar zientifiko eta antzerako zientzia foroetan argitu behar dutelako, eta ez, inola ere, justizia-auzitegietan. Izan ere, epaia honi buruz ari da, espresuki dioenean, «arkeologia, hizkuntzalaritza, epigrafia, eta abarretako zientziaren esparruei dagokie» dauden iritzi kontrajarriei buruz balorazioak egitea.
Iruña-Veleiako aztarnategian induskatutako 36 piezetan (400 baino gehiago topatu ziren) Espainiako Kultur Ondarearen Institutuak (Instituto del Patrimonio Cultural de España [IPCE]) eginiko analisiek, grafitoek oraintsu eginak izatearen zantzuak zituztela ondorioztatzera eraman zuten (ondorio horiek bermatzeko beren adina ziurtasun osoz ezagutzen den antzina egindako, nahiz oraintsuko kontrolerako grafitoen gaineko inolako analisiren emaitzarik ez den aurkeztu, eta honek ateratako ondorioen egokitasuna zalantza pean uzten du) eta ondorio horiek ditu oinarri epaiak. Ez da gure asmoa, inondik inora ere, aurreko hau ezkutatzea. Analisi hauen ondorioak izan dira aztarnategiko zuzendari ohia, grafitoak «bere kabuz ala hirugarrenen baten bidez» egin izanagatik zigortzera eraman dutenak. Ezin esan gabe utzi, halere, akusazioaren eta defentsaren perituek, eta baita IPCEek berak ere, epaitegiaren esku utzitako analisi fisikoei buruzko beste hiru txostenetan ez dela grafitoen faltsutasunik ondorioztatu. Beraz, agerikoa da, azterketa fisikoei dagokienez ere, adituen txostenetan eta testigantzetan badirela desadostasunak.
Iruña-Veleian aurkitutako piezen adinari buruzko desadostasunik ez dago, ordea, nazioartean izen handia duten bi arkeologok balioztatu dituzten datazio estratigrafiko bidez azaldu da beren erromatar garaiko jatorria, eta hau inork ere ez du ezbaian jarri, eta epaian bertan onartu da. Grafitoen adinaren eta datazio estratigrafiko hauen arteko bateraezintasuna adierazten duten azterketa linguistiko, epigrafiko eta fisikoen argudioak zalantzan jarri dituzte grafitoak erromatar garaiarekin bateragarri direla uste duten hainbat adituk. Gu, eztabaida honi irtenbidea emateko bide bakarra zientzia eremutik etorriko denaren ustekoak gara. Uste hau dela eta, AFAri, piezen zaintzaren ardura duen horri, eskatzen diogu: auzibidean ez dauden aleak (auzibidea faltsutzat jotako 36 piezetara mugatzen baita) utz diezazkion zientzia komunitateari eskuragai, berauek dituzten grafitoen antzinatasuna ezagutzeko behar diren azterketak egin, ondorioak atera eta publikatu daitezen; Arabako Arkeologia Museoan garbitu gabe gordeta dauden piezak, prozesua bere osotasunean bideo bidez jasotzen den bitartean garbitzeko eskakizuna ere luzatzen diogu; eta baita, kontrolerako indusketak egitea «ezohiko» grafitoak azaldu zireneko guneen ondoan arkeologia talde independente baten eskutik, modu honetan, antzerako aurkikuntzarik gertatzen den egiaztatzeko.
Iruña-Veleiako grafitoek, erromatar garaikoak balira (inork ez du garai horretakoak ez direnaren behin betiko frogarik ezagutarazi), aitzin-euskararen, latinak erromantzeetara izandako garapenaren eta hasierako kristautasunaren ezagutza garrantzitsua eskainiko lukete, beraz, berauen antzinatasunari dagokion eztabaida argitzeak; hala nola haien ikerketa zientifikoa egiteak eta publikatzeak geure ondare historiko eta kulturalarentzako berealdiko garrantzia izan lezake.
* Artikulu hau honako hauek ere sinatu dute:
Xabier Gorrotxategi Nieto, Arkeologiako doktorea
Luis Silgo, Historiako doktorea Arkeologia espezialitatean
Noé Villaverde Vega, Arkeologiako doktorea aipamen europarrez
Mikel Albisu, Geologia Zientzietako lizentziaduna
María Pilar Alonso, Hizkuntza eta Komunikazioko doktorea
Juan Martín Elexpuru, Euskal Filologiako doktorea
Roslyn Frank, Iowa (AEB) Unibertsitateko irakasle emeritua
Ulrike Fritz, Egiptologoa Tübingen-go (Alemania) Eberhard Karls Universität-ean
Alicia Satué, Filologia Klasikoko lizentziaduna
Miguel Thomson, ziientzialari titularra Ikerketa erakunde publikoetan
Koenraad Van den Driessche, Geologiako doktorea, Geokimikan espezializatua
Patxi Zabaleta, abokatua eta idazlea, Euskaltzaindiko kidea.
Iruña-Veleia gose greba 35 egun. Berria. Iruña-Veleiako piezei proba gehiago egiteko gose grebak 35 egun bete ditu
Arabako aztarnategiko aurkikuntzei proba gehiago egiteko eskatzen die agintariei Jose Mari Lejardi ‘Gabixola’ grebalariak, eta kasua zabaltzen laguntzeko bertso saioa antolatu du ostiralerako Gasteizko gaztetxean.
Diabetesa du, hipertentsioa, eta hilabete pasa darama gose greban, baina orain arteko egun horiek guztiak «betegarriak» baino ez direla izan azaldu du Jose Mari Lejardi ‘Gabixola’-k. Hurrengo asteetan eratzekoa den Eusko Jaurlaritza berriko kideekin biltzea du bere benetako helburua, eta greba egun kopuru esanguratsu bat izan nahi luke ordurako. «Ez digute kasurik egingo 40 edo 50 egun pasatu arte». Iruña-Veleiako aztarnategiko piezak benetakoak izan daitezkeela uste du, eta gobernuari bi eskari zehatz egiteko abiatu du gose greba: Europako laborategietan piezei arkeometria probak egin diezazkieten, batetik, eta, aztarnategian parterik ez duten arkeologoek indusketa kontrolatuak egin ditzaten, bestetik. «Egia nahi dugu, eta uste dugu gaur egun zientziak badituela moduak egia hori azkar bilatzeko».
Iruña-Veleiako sententzian 44/2020 (behin behinekoa) 36 ostraka faltsutzat salatzen dira, une honetan sententzia errekurrituta dago Arabako Entzutegian eta behin betikoa suposatzen da laster argitaratuko dutela. Esan bezala sententzia oinarritzen da IPCEko J. V. N. teknikoaren txostenean, sinesgarritasun guztia emanez, hemen argitaratua:
Iturria: Fontaneda bloga.
1.- Instituto del Patrimonio Cultural de España (IPCE), lehen N. txostena:
Páginas 1- 80
Páginas 81-123
Páginas 124-165
Páginas 166-203
2.- Instituto del Patrimonio Cultural de España (IPCE), J. V. N. teknikoaren bigarren txostena.
Iturria: Fontaneda bloga.
Baina urte guzti hauetan analisi gehiago egin dira:
3.- Epaiketan defentsak Mikel Albisu geologoaren txostena aurkeztu zuen ere (eskerrik asko Koen): Iruña-Veleia Mikel Albisu txostena.
4.- Madariaga txostena Batzorde zientifikoan zegoela 2008ko abenduan.
5.- Madariaga SEM-EDX: ostraka batzuk karbonoz estalita konduktore bihurtzeko? Non daude irudiak eta analisien ondorioak? Gutxienez 11419 Octavio Augusto, 11427 Ornelio Ivlio (Madariaga txostena), 11459 txerria manipulatua Irudia Ama Ata eta Carlos Elorza arkeologoaren IR-32. (Argitaratu gabea).
6.- IPCE Tomás Antelo txostena “Informe de examen por imagen” Tomás Antelo, Ángeles Amaya, Miriam Bueso, Ana García, Alfonso Domingo, Carmen Vega 2014-3-14. Txuri beltzean bakarrik. Epaiketan ez ziren lekuko bezala aurkeztu nahiz eta defentsak eskatu zuen.
7.- Escuela Superior de Conservación y Restauración de Bienes Culturales de Madrid (ESCRBC) autoreak Sra. Dávila, Sr. Gea, Sra. Rodríguez. (10/18 Iruña-Veleia Autoan, Instrukzioan eta sententzian azaltzen da. Epaileak erabiltzen du esateko ez dagoela trazabilitaterik.
8.- El problema de la falsedad/autenticidad de los ostracones de Iruña-Veleia: evidencias físicas.
Autor: Dr. Koenraad Van den Driessche, geólogo.
Tema: Informe en el que se estudian las evidencias físicas en las piezas con grafito.
11.- Ertzaintzaren txostena, zati batzuk argitaratuak.
12.- Txosten grafologikoak 2 bi, (1 Grafotec / 1 Lettera M. Ezkurra), bigarrena 36 mila €uro ordaindu zen, baina Ertzaintzak omen dio ez duela ezertarako balio. Sententzian baliorik gabekoak direla ebazten da.
13.- Julio Nuñezen garaiko indusketa txostenak, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016 (Quark) eta 2017 (Loza), 2018 eta 2019. Zer aurkitu dute? Argitaratzen dituzte Arkeoikuska aldizkarian.
13.- Ostraka manipulatuak: 12108 kalbarioa, 12108 kalbarioa, 11709 MISCART, 11429 Perefone… 11419 Octavio Augusto, 11427 Ornelio Ivlio (Madariaga txostena), 11459 txerria manipulatua Irudia Ama Ata…
Iruña-Veleia zientziaren bidez ikertzen laguntzeko.
Suposatzen da analisiak errepikagarriak direla eta konfirmatu beharko direla munduko laborategi homologatu batean… Bitartean jendea gose greban hilabete.
Iturria: Fontaneda bloga.
-Instituto del Patrimonio Cultural de España (IPCE), primer informe de Navarro
Páginas 1- 80
Páginas 81-123
Páginas 124-165
Páginas 166-203
IPCEko N. txostenak “hondatutzat” salatzen dituen 36 ostraken irudiak aurkitzen eta ikusten:
10714, 10765, 10826, 10849, 10942, 11156, 11139, 11162, 11252, 11305, 11392, 11413, 11417, 11419, 11423, 11424, 11426, 11429, 11459, 11481, 11530, 11709, 12047, 12048, 12098, 12099, 12108, 12110, 12697, 13368, 13370, 13371, 13397, 15910 eta 15920.
batez ere sei ostraka euskaldunak:
13368a IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA
13368b DIINOS / ZVRII / NAIA
13370a 2005-5-4 Iesus et Mirian
13370b 2005-5-4 (irudia)
13371a GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́.
13371b “`YAVHII ́ ́ ́ / ZVTAN / IZANA
13397a BIITA, ZVRI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR?
13397b NIIVRII / ZIIVRII / III V?
15910 ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA
15920 NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…)
Epaiketan defentsak Mikel Albisuren txostena aurkeztu zuen ere (eskerrik asko Koen): Iruña-Veleia Mikel Albisu txostena.
