Etiketa honen artxiboa: iruña oka

Iruña-Veleia ebazpenaren arabera “manipulatu” omen dituzten 36 ostraken artean, batzuk hizkiak dituzte kostraren azpian

Ebazpenaren arabera hauek dira “manipulatu” omen dituzten 36 ostraka, hauen artean adibidez:

15920 NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) ostraka euskalduna.

Nork sinistu?
Kostraren azpian hizkiak daude nabarmenki. Astakeria zientifiko izugarria.

Ebazpenaren arabera hauek dira “hondatu” omen dituzten 36 ostraka:

Batzuk ebidentzia fisikoak dituzte zaharrak direla adierazteko (hizkiak kostraren azpiak…), Europako laborategi neutral batek bermatu beharko du “manipulatuak” izan direla:

10714, 10765, 10826, 10849, 10942, 11156, 11139, 11162, 11252, 11305, 11392, 11413, 11417, 11419, 11423, 11424, 11426, 11429, 11459, 11481, 11530, 11709, 12047, 12048, 12098, 12099, 12108, 12110, 12697, 13368, 13370, 13371, 13397, 15910 eta 15920.

Zein erraz faltsutzat salatzen duten Iruña-Veleiako 1.700 urteko euskara.

Laster loturak irudiei.

Iruña-Veleia argitu ebazpena delarik.

Iruña-Veleia argitu ebazpena delarik. Euskararen jatorria.

Iruña-Veleia Argitun El Correoren bidez izan dugu gaur epaiaren berri, prozesu honetan ohikoa bihurtu dena eta ezarri diguten sistema judizialaren “mailaren” erakuslea dena. Epai horren aurka gaudela adierazi behar dugu honako arrazoi hauengatik:

– Epaiketan eskubide guztiak urratu dira, Eliseori ez diotelako grafitoak Europako laborategi onenetan datatzeko baimenik eman, azken 12 urte hauetan utzi ez dioten moduan. Hori onartezina da. Faltsuak direla uste badute, zergatik ez diote utzi beste laborategi batean egiten uzten?

– Hasieran 400 grafito faltsuak zirela zioten eta orain Epaileak 36 direla dio eta hori esateko Ministerio de Culturaren laborategiak egindako analitika bat erabili dute. Baina laborategi hori ez da inpartziala, Ministerio horretako kide batzuk euskalduntze berantiarra zabaltzen ari direlako eta Iruña-Veleia hankaz gora jartzen diotelako teoria hori. Gainera epaiketan perituak frogatu zuenez, azaletan zeuden metal modernoen arrastoak ez dira idaztearen ondorioz egindakoak, garbitzean edo garraiatzean kontaktuen bidez itsatsitakoak baizik. Zeren beldur dira beste laborategitan egiten ez uzteko?

– Epaiketan ikusi genuenez, Museoko langile berriztatzaileek grafitoak mikroskopioan aztertu ondoren haientzat benetakoak zirela esan zuten, adibidez, ez duela RIP jartzen, hiru santutan marrak direla, zartatuekin. Zergatik epaileak ez ditu adierazpen garrantzitsu horiek kontuan hartu?

– Lurmenek urte askotarako kontratua zuen eta ez zuen gauza arraroak agertzeko inolako interes ekonomikorik, Epaileak dioen moduan. Agertzen ari diren platerekin, pitxarrekin eta bestelako tresnekin, konpontzen ari ziren hormekin… Hemen onura atera duen bakarra EHUko Arkeologia Saila izan da, Lurmen kanporatu ondoren haiek sartu zirelako eta 1.500.000 eurotik gora kobratu dutelako. Eta egin zuten lehenengo gauza, buldozerrarekin egindako triskantza hura izan zen. Zergatik ez dute akusatuen jesarlekuan egon behar dena jartzen, hau da, EHUko Arkeologia Saila?

– Epaiketan ez dute frogatu nork faltsifikatu omen zuen, noiz eta nola. Orduan nola da posible delitu bat dagoela esatea frogarik gabe?

– Iruzurraren delitua ere onartezina da, Cerdanen lanagatik Eliseok ez zelako euro batekin ere geratu. Nola leporatu ahal zaio hori?

Lurmenek, noski, epai bidegabe hau errekurrituko du.

Une honetan inoiz baino beldur gehiago dugu grafitoak ez ote dituzten suntsituko. Ez daitezela hori egitera ausartu!

Justizia datazioak egitea lortzen dugunean egongo da. Bitartean hemen izango gaituzte aurrez aurre, euskeraren eta herri honen duintasuna defendatzen!

Iruña-Veleia Argitu
2020ko ekainaren 10ean

Iruña-Veleia argitu. Argia.

Iruña-Veleia ebazpena. Ama Ata.

Iruña-Veleia ebazpena. JM Elexpuru.

Iruña-Veleia ebazpena (EITB).

Iruña-Veleia ebazpena 11 urte ondoren: 36 ostraka faltsutuak? eta 72 € kalte ordaina?

Iruña-Veleia ebazpena Prozedura laburtua 389/2018 M.

(EITB). Ebazpena irakurri gabe ezin baloraziorik egin, baina kezka nagusi. 36 ostraka faltsutuak? Madrilgo IPCEk esaten duelako? Kalte ordaina 72 €, 36 ostraka hondatzeagatik? Ez al ziren 400 ostraka? Nork sinistu epaileak aparte?Frogak egin beharko dira atzerrian.Iruña-Veleiako azken paradoxak. Iñigo Astiz. Berria.

Ekonomikoa da Iruña-Veleiaren azken paradoxa. Euskararen historia, kristautasunarena eta antzinateari buruzko ikuspegia goitik behera eraldatzekoak ziren pieza sorta handi bat ezagutarazi zenetik hamalau urte bete direnean, hamaika urteko prozesu judizial bat pasatu ondoren, eta 18.000 folio txosten mahai gaineratu dituen epaiketaren ostean, guztira, totalean, den-dena kontuan hartuta, orotara, 72 euroko kalte-ordaina ordaindu beharko dio Eliseo Gil arkeologo eta Lurmen enpresako zuzendariak Arabako Foru Aldundiari, aztarnategiko erromatar garaiko 36 pieza hondatzeagatik; zeramika puska bakoitzari 2 eta 10 euro arteko balioa kalkulatuta, 72 euro. Oinarri handirik gabe, milaka euroko kalkulua egina zuten akusazioek, hasieran, baina Espainiako Kultur Ondarearen Institutuak ikertu eta faltsutzat jotako piezak soil-soilik hartu ditu kontuan epaileak, azkenean, eta hortik kopurua. Kongresu, txosten, ikerketa, irain, kontra-kongresu, negar, hitzaldi, protesta, mikroskopio ordu, blog sarrera eta eztabaida tona hauek guztiak, zer, eta txokolate zurizko 72 Filipino paketegatik. Edo ez. Horrekin batera, bi urte eta hiru hilabeteko kartzela zigorra ere ezarri baitio Gasteizko auzitegiak Gili, iruzur egin, dokumentuak faltsutu eta ondarea hondatzeagatik. Eta aldibereko bi zigor horien arteko kontrasteak argi erakusten du kalte ekonomikoarenaz aparteko beste neurgailu batzuk ere kontuan hartu behar direla Iruña-Veleiako aztarnategiari buruzkoak ulertzen saiatzeko.

Epaiketan, egunez egun agerian geldituz joan zen gidoiaren arabera heldu da epaia. Sorpresa handirik gabe. Akusazioak epaiketako azken-aurreko eguneko azken unean ireki zion atea hasieran planteatutakoa baino kartzela zigor txikiagoa jartzeko aukerari, eta horri heldu dio epaileak. Frogatutzat jo du faltsutzea, Espainiako Kultur Ondarearen Institutuak ikertutako 36 pieza horien kasuan, baina ez du frogatutzat eman faltsutzeak Gilek berak egin zituenik. Baina jakinaren gainean zegoela dio epaiak, eta iruzurrarekin aurrera egitea erabaki zuela, halere. Horregatik jo zuela Ruben Cerdan ikerlariarengana. Ikerketa batzuk egiteko plantak egin zitzan, eta faltsu zenari egia itxura eman ziezaion. Frogatutzat jotzen du hori ere epaiak, eta horregatik ezarri dio urtebete eta hiru hilabeteko kartzela zigorra Cerdani. Eta horregatik kondenatu ditu Cerdan eta Gil ustezko ikerketa horien truke kobratutakoa itzultzera. 12.490 euro, guztira. 6.245 euro bakoitzak.

Iruña-Veleia epaia. Naiz.

Iruña-Veleia ebazpena (EITB).

Mithridates: Suitzan 1610. urtean euskaraz idatzi ziren 100 hitz topatu ditu Mintzoa argitaletxeak. Naiz

‘Mithridates’ .Naiz.eus.1610an idatzi zuen Zürichen Caspar Waser teologo eta linguistak. Bertan agertzen diren munduko 130 hizkuntzen artean dago euskara. Latinera 100 hitz itzultzeaz gainera, Euskal Herriari sei orrialde eskaintzen dizkio. Lanaren beste ale batzuk munduko prestigiodun liburutegietan daude eta Mintzoa argitaletxeak Turinen lokalizatu du bat.

«Gorputza», «bihotza» eta «gatza» bezalako hitzak jasotzen ditu 1610. urtean Zürichen Caspar Waser linguista eta teologoak idatzi zuen lanean. Hitzok aipatzeak badu bere garrantzia, izan ere «tz» bere horretan agertzen baita orduko garaietan, gaur egun erabiltzen den modu bertsuan. 400 urte igaro dira eta hizkuntza egonkortua zegoela ikusten da. Mintzoa argitaletxeko Aritz Otazuren ustez hori ondoriozta daiteke edukia begiratuz gero.

Euskarazko liburuak eta Nafarroako liburu zaharrak berreskuratzea helburu duen argitaletxe txiki honek otsailean jaso zuen dei bat, Italiako Turin hiritik. Agian beren interesekoa zen liburu bat zuelakoan: ‘Mithridates gesneri, exprimens diferentias linguarum’. Gizon hura ez zebilen erratuta.

Bildotsaren larruak lau mendez barruko edukia kontu handiz zaindu du. Topatutako alean, «ez baita liburua ezta hiztegia, hori baino gehiago da», garai hartako 130 hizkuntza agertzen dira eta bakoitzetik zenbait hitz latinera itzuliak izan ziren. Horietako hizkuntza asko eta asko desagertu egin dira, ez ordea euskara. Argi eta garbi irakur daitezke ‘ardoa’, ‘arreba’, ‘anaia’, ‘aita’, ‘andrea’, ‘burua’, ‘zerua’, ‘ilargia’ eta ‘lurra’ bezalako hitzak. «Oso kolokialak dira, egunerokoak, gaur egun erabiltzen ditugunak, hitz egiteko, komunikatzeko balio dutenak. Ez dira hitz arraroak», kontatu dio NAIZ-i Otazuk. Bere ustez, frogatuta dago «zertaz ari zen» bazekiela egileak.

Euskaratik latinera ekarria dago, eta ez alderantziz. Hau da, euskaratik mundura, latinari esker gure hizkuntza ulertu ahal izateko. Euskal Herriari buruz ere mintzo da, eta beste herriei buruz baino modu zabalagoan. «Beste herrialdeei bizpahiru orri eman zizkion bitartean, gureari sei eskaini zizkion», zehazten du Mintzoako arduradunak.

Aditu eta akademikoen artean ezaguna zen ale honen existentzia eta edizioaren kopuru bat, 25 inguru, munduko mailako erakunde eta prestigiodun liburutegietan daude ondo kontserbatuta. London Library-n, Trinity College-n, Washingtoneko Kongresuko liburutegian, Espainiako Liburutegi Nazionalean, Bavierako liburutegian (Munich) eta Oxford eta Cambridge-ko unibertsitateetan, batzuk aipatzearren. «Liburu potentea da, ez zen izan edizio handia, baina ez dugu inoiz jakingo zenbat egin ziren», erantsi du.

Ezaugarri harrigarrienetakoa da Zürichen argitaratu izana, alegia, euskararen eragin eremutik oso urrun. Nola heldu zen euskararen gaineko informazioa herrialde hartara? Nola jakin zuten Euskal Herria bazela? «Ez dakigu Caspar Waserrek zuzenean ezagutu zuen edo baten batek kontatu ote zion… galdera hori airean gelditzen da», esan du. Bada teoria bat, Joanes Leizarraga euskal idazlea ezagutuko ote zuenaren gainekoa. Neurri batean garaia partekatzeaz gainera, interesak ere bai. Beskoitzekoa Itun Berria euskaratu zuen lehena izan zen. «Caspar Parisen egon zen, Leizarraga oso zahar hil zen, ia ia 100 urte zituela. Agian zirkulu berberetan egon zirela? Izan daiteke. Elkar ezagutu zuten edo ez, ez dakigu, baina posible da».

Alea salgai dago

Ale batzuk lokalizatuta izan arren, berriak aurkitzen direnean gauza inportante bat lortzen da, Otazuren ustez, dela euskarak zuen tokiaz hitz egitea. Gaia berreskuratu, teoria berriak ireki eta ikerketa sustatu, hori da eskuartean dugun kasuak bezalakoek duten eraginkortasunik handiena, eta baliotsuena.

Turinetik Nafarroara ekarri den ale honetaz badakigu 1610. urtean idatzia izan zela eta ziur asko beste azal bat izan zuela jatorrian, izan ere XVII. mendeko lanari XIV. mendean liburuak biltzeko erabiltzen zen larrua jarri zitzaion jatorrizko pergaminoa kenduta. Badakite ere Caspar Waserrek ondutako lanak bazuela lehen bertsio bat, 1555. urtean Conrad Gessner-ek idatzi zuena, hain zuzen. «Lehen lan hori hizpide hartuta, Waserrek euskarazko 100 hitzak erantsi zituen, besteak beste. Ezin da esan bigarren edizio bat izan zenik, egokiagoa da esatea, nolabait, berrikuspen bat izan zela, gaztelerazko ‘edicion revisada’ bat», azpimarratzen du.

Orain, ezinbestean egiten den galdera: «Nola da posible euskarazko hitzak jaso eta Euskal Herriari buruz idaztea Zurichen? Eta alea, gainera, Italian topatzea? Hori da politena», uste du Otazuk.

Mintzoa argitaletxeak alea salgai jarri du, eta bere asmo nagusia erakunde publiko baten eskuetan jartzea da, eta horretarako dagoeneko egin ditu dei batzuk, Aritz Otazuk berak baieztatu duenez. Hala ere, ez du ukatu egun hauetan zenbait partikular batzuen aldetik dei «inportante» batzuk jaso dituztela liburua erosteko interes irmoa azalduz. «Ziur asko bilduma pribatu baten eskuetan bukatuko du, baina euskalduna izango da, hemengoa, ale hau ez da berriro atzerrira aterako», ziurtatu nahi izan du.

Informazio gehiago: Mithridates Google books

Iruña-Veleiak duen garrantzia. Larraitz Ugarte. Argia

Iruña-Veleiak duen garrantzia. Larraitz Ugarte. Argia

Iruña-Veleia modu garbian argitzea euskaldun eta euskaltzale bezala uste baino garrantzi handiagoa daukala pentsatzen dut. Esan beharra daukat Iruña-Veleia kasuan nahikotxo ikertu dudala baina gehiegi sakondu gabe ere eta ate zehatz batzuk joz edonork ondorioak atera ditzakeela. Hau dena barneratzeko garrantzitsua da ikuspegia zabaltzea eta espero dugun mundu perfektu horretan pertsonen interesak, batzuen egoa, inbidiak, dirua, herri bat asimilatzeko historiaren eraketa eta maite ditugun eta maite ez ditugun politikariak daudela jakitea.

Gure herriak kulturalki hainbeste urtetan zehar sufritu duena ikusita ez dut ulertzen gaur egun ere oraindik jendeak Eliseo Gil-enganako zalantzak izatea. Agian politikarien presiopean dauden hedabideek eman duten informazioa eta erakutsi duten jarrera eskasagatik izan daiteke. Gaia objetiboki aztertuta faltsutasunaren aldeko jarrerak eta jokabideak irregulartasunez beteta daude, erabatekoak eta lotsa gabe egindakoak gainera. Goazen gaia aztertzera.

Lehenik eta behin Arabako Foru Aldundiaren jokaera susmagarria eta zikina. Lorena Lopez de Lacalle orduko Arabako Foru Aldundiko kultura diputatua buru, Eusko Alkartasunekoa (gaur egun Bildu) eta ikertu dudanagatik Opus Deikoa. 2006an Eliseok egindako kata kontrolatuei eta Europako laborategietara eramateko eskaerari entzun gor egin eta bera kanporatzeko Espainiaren agindupean dagoen UPVko “aditu” batzordea sortu zuen. Batzordekide horren artean UPVko hizkuntza europarrean katedraduna zen Joaquin Gorrochategi zegoen, piezak agertutakoan grabatuta dauden adierazpenetan argi utzi zuen benetakoak zirela baina 4 egunetara Pirinioetan egonda (hala dio gutunean) iritzia aldatu eta inolako euskarririk gabe, ikertu gabe, faltsuak zirela adierazi zuen. Niri bederen, jarrera hori oso susmagarria egiten zait.

Une horretatik aurrera pertsona horrek faltsutasunaren alde sutsu borrokatu zuen eta Lorena Lopez de Lacallek osatutako batzorde horretan pisu handia hartu zuen. Izan ere, 2008ko azaroaren 19an batzordekideak azkenengoz batzartu zirenean eta Eliseo kanporatzeko erabakia hartu zutenean batzordekideek entregatu beharreko txostenetatik Gorrochateguirena soilik zegoen entregatuta, AFAko webgunean konprobatu dezakegun bezala gainontzeko txostenak 3 aste edo hilabete beranduago entregatu ziren. Egun horretan bertan Foru Agindu batekin Eliseo Gil eta bere lan taldea euren burua defendatzeko aukera barik kanporatuak izan ziren.

“Eliseo kanporatuta, aztarnategian nahi zutena egiteko bidea zabaldu zuten, lehen helburua lortuta. Lotsa barik eta susmoak aldentzeko neurriak hartu gabe UPVk aztarnategiko kudeatzeko ardura hartu zuen, hori gutxi balitz UPVko arkeologia saileko Julio Nuñez batzordekidea zuzendari izendatu zuten”

Behin Eliseo kanporatuta aztarnategian nahi zutena egiteko bidea zabaldu zuten, lehen helburua lortuta. Lotsa barik eta susmoak aldentzeko neurriak hartu gabe UPVk aztarnategiko kudeatzeko ardura hartu zuen, hori gutxi balitz, UPVko arkeologia saileko Julio Nuñez batzordekidea zuzendari izendatu zuten. Baina pertsona honek faltsutasunaren aldeko txostena garatu zuen ezta? Bai, epailea eta onuraduna izan zen. Bere profesionaltasuna eta jarrera zintzoa adierazteko Eliseok pieza asko ateratako gunean kontrol barik hondeamakina sartu zuen 8.000m karratuko arloa suntsituz (YouTuben bideoa). Plataforma batek salaketa jarri zuen baina epaitegiak egun batean artxibatu egin zuen. Guztion ondarea gupida barik eta Eliseok bere errugabetasuna frogatzeko baliagarriak zituen frogak suntsitzeagatik zerbait esan du erakunderen edo politikariren batek? Ez, batek ere ez.

Bigarrenik, Eliseo kanporatzeko erabilitako frogak aztertuko ditugu. UPVko batzordekideek garatutako txostenak hain zuzen ere. Aktan agertzen denaren arabera aholkularitza batzordea zen baina eurek egindako txosten baragarri eta inondik inora ere sostengatzen ez diren oinarririk gabeko horiek izan ziren Eliseo kanporatzeko arma preziatuak. Inongo interes barik eta euro bat ere kobratu gabe munduko hainbat adituk txosten horiek errebatitu eta kasu askotan gezurrez beterik daudela ere publikoki esan dute.

Profesional horietako bat aipatzearren, agian arkeologia gaia izanda esanguratsuena den Edward Harris arkeologoa aipatuko dut, beti ere ausardiaz eta zintzo jokatutako gainontzeko profesionalak gutxiesteko asmorik gabe. Eliseok erabilitako teknikaren sortzailea eta mundu mailako arkeologorik ospetsu eta arkeologoen artean miretsienak Lurmenek egindako lana goraipatu du eta horrelako faltsifikazioa egitea ezinezkoa dela publiko ere egin du. Zuek uste duzue haiek guztiek zentimorik kobratu barik eta inolako interesak lortu barik euren prestigioa eta profesionaltasuna jokoan jarriko luketela? Zertarako marearen aurka arraunean egin? Zertarako iruzurgile baten alde egin inongo etekinik atera gabe? Izan gaitezen zentzudunak! Gaur egun oraindik UPVko batzordekideen eta orain Eliseoren kontra egin duten langileen ahotik lan egiteko modua okerra izan zela entzun behar izan dugu. Badaezpada epaileak Eliseoren eskariz Edward Harris eta UPVko batzordekideek egindako txostenak hankaz gora jarritakoak ez ditu onartu.

Hirugarrenik, zergatik zientziaren bidea aukeratu beharrean ikusten ari garen muntai judiziala aukeratu duten aztertuko dugu. Esan beharra dago Euskal Herrian ezagutu dugun instrukzio faserik luzeena dela hau, herritar batek hamaika urteko itxaronaldia egin behar izan du bere lanbidea burutu ezinik eta denbora luze horretan bere kontra aurkeztutako froga fisiko bat bera ere mahai gainean jarri barik. Hamaika urte? Hilabete batean jakin dezakeguna? Niri behintzat, susmagarria egiten zait.

2006an euskerazko idatziak atera eta gero susmoak zabaltzen hasi zirenetik Eliseok Europako laborategietara eramatea publikoki eskatu zuen baina Arabako Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak ez dute eraman nahi izan. Lehenik eta behin UPVko laborategira eraman eta Madariaga jaunak, herritarrak engainatzeko, petrolioz egindako osagai moderno bat agertu zela eta beraz grafitoak faltsuak zirela adierazi zuen. Baina zer zen hura? munduko aztarnategi guztietan piezak itsasteko ohikoak diren kolen osagarrietako bat. Eta txostenean zer jarri zuen? Hanka-sartzea ikusita, grafitoak zaharrak ala egin berriak ziren ezin zela jakin jarri zuen. Txostena noiz aurkeztu zuen? Abenduan, kontuan izan Eliseo azaroaren 19an kanporatu zutela.

Urte batzuk geroago, Eliseo Gilek epaileari datazioak egitea eskatu zionean, Espainiako makinaria martxan zegoen. Piezak horrelako ikerketak egiteko trebatua ez zen lekura eraman zuten, “Instituto del Patrimonio Cultural”era hain zuzen ere, piezen gainazaleko ikerketa egin eta zer espero duzu irakurle horrek? Eliseoren errugabetasuna baieztatuko duen frogarik espero ahal duzu? Espero bezala metal modernoak agertu ziren. Munduko aztarnategietako pieza guztiek izango luketena agertu zen. Epaiketan Mikel Albisu geologoak agertutako metal kantitate nimiñoak kanpoko eragileengatik kutsatu direla fisikoki demostratu du, faltsutuz gero puntzoi batek hondar kantitate gehiago utziko lukeela alegia. Arkeologia munduan ohikoa den bezala piezak garbitzeko sarrantzia edo zepiloa pasatu eta gero zer nahi duzu ba? Nire irudimenaren baitan Martin Almagro Gorbea “Espainiako Real Academia de la Historiako” burua “Aceros Españoles”eko lantegitik hartutako metal zatiak piezen gainera botatzen ikusten dut. Ikerketa penagarri hura lan talde batek sinatu beharrean pertsona batek soilik sinatu zuen. Datazioak egitea barrunbeen ikerketa serioa burutzea da, hori Eliseogatik aurpegia eman ez duten euskal arkeologo guztiek badakite, baina hobeto isilik zertarako nire lanbidea jokoan jarri. Enpatia falta horrek itsutu egin ditu eta ez dira ohartu egunen batean Eliseori gertatutakoa eurei gerta dakiekeela. Ikerketa asko egin direla diote baina gezurra da, Eliseoren lagun talde batek 12.000€ jartzeko prest egon da baina ez dituzte grafitoak Europara eraman nahi izan eta gai zientifikoa judizializatu dute, dena estali nahi dutenek bertan boterea daukatelako, horrela uste dut nik bederen.

“Euskal Herrian ezagutu dugun instrukzio faserik luzeena dela hau, herritar batek hamika urteko itxaronaldia egin behar izan du bere lanbidea burutu ezinik eta denbora luze horretan bere kontra aurkeztutako froga fisiko bat bera ere mahai gainean jarri barik. Hamaika urte?”

Laugarrenik, hedabideek gai honekiko daukaten jarrera aztertuko dugu. El Correon, gure artean gehien irakurtzen den egunkarian, “ustezko” hitza oraindik euren hiztegietara ez dela heldu ikus dezakegu. Deiak, hobeto izena aldatu eta “Llamamiento” jartzen badio bere egunkariari. Baina penagarriena da espainiarrek gupida barik egurtu dituzten “Gara” eta “Berria” bezalako egunkarietatik hain gai larria eta garrantzitsua den honetan izan duten jarrera pasibo eta batzuetan aurkarien aldekoa ikustea. Batez ere, oraindik errugabea den herritar baten inguruan Zaldi Erok sarritan egindako txiste eta harrokeriaz YouTuben egindako adierazpen mingarriak. Epaiketa honen jarraipenean EITB bezalako hedabide publikoren zentsura eta manipulazioa onartezina eta salagarria da. Epaiketa egunetan Eliseo egurtu baino ez zuten egin, nahi izan zuten informazioa emanez eta nahi izan zuten bezala. Oskarren onarpena bonbazoa legez saldu ziguten. Gorrochateguik ere ezustean harrapatu zuela esan zuen hedabideetan eta hara! Oskarrek arkeologoen artean ohikoa den txantxa 2005ean onartu zuen eta ez du inoiz ezkutatu. Gure kazetariak despistatuta daude eta Gorrochateguik altzaimerra du antza. Gaia pil-pilean dagoen garai honetan Radio Euskadiko Ganbara irratsaioan 3 solasaldi eraman eta denak oso adituak eta faltsutasunaren aldekoak. Benetakotasunaren alde ez dago inor ala? Dena dela aditu batek ere ez zuen hondeamakinarena komentatu. Hedabideek Eliseoren aldeko testigantza bat ere ez dute eman, “RIP” famatua ikertutako AFAko zaharberritzaileek horrelakorik ez duela jartzen baieztatu dute, horren harira zerbait esan dute? Faltsutasunaren alde presiopean sinatu zutenek euren testigantzak utzi dizkigute. Duela gutxi Gorka Knörrek, bere anaia Henrikek, hil arte benetakotasunaren alde egin zuen euskal filologoak, azken hatsa bota arte faltsukeriaren alde sinatzeko UPVko bi pertsonen presioak jaso zituela Twiterren birritan publiko egin du? Hedabide edo kazetariren batek guzti horren inguruan zerbait esan du? Nire irudipena da epaia duela 11 urtetik idatzita dagoela, orain hedabideen laguntzarekin herritarrak engainatu eta ganorazko frogak egin barik faltsuak direla sinestaraztea soilik falta da. Azken helburua lortzeko gutxi falta denaren susmoa daukat.

Azkenik, euskeraren eta euskal kulturaren kontra daudenak eskuak nola igurtzen dabiltzan aztertuko dugu. Guzti honen atzean erlijioaren negozioarekin aspalditik dabiltzanak eta Espainiako historia sortzen dutenak dabiltzala susma dezakegu. Izan ere, saltsan daudenak banan-banan aztertuz gero bi zutabe horiekin erlazioa daukatela ikus dezakegu. Horrez gain Iruña-Veleian agertutakoa bi zutabe horiei bete betean eragiten die, alde batetik urteetan saldu diguten kristautasunaren historia jokoan dago eta Espainiatik euskera kanpotik datorrela esaten duen teoria kolokan dago. Inongo oinarririk ez duen teoria ETB eta Alberto Santanaren bitartez gure etxera heltzea lortu dute. Nahiz eta horren helburu bakarra gure kultura, historia eta hizkuntza gutxiestea eta gure nortasuna zalantzan jartzea den gure hedabide publikoak teoria hori babestu eta sustatu egiten du. Teoria horrek zinez diotsuet euskeraren etorkizunean eta asimilazio prozesuan eragin zuzena daukala. Bestela sustatzaileek ez zioten horrenbesteko arreta jarriko. Ez duzu uste?

Gure euskal politikari, euskal kazetari, euskal erakunde, euskal filologo, euskal arkeologo eta Euskaltzaindia euren zikinkeriak estaltzearren isilik eta argitzearen kontra dauden bitartean Espainiako historia idazten dutenekin ikuskizun penagarri hau eta ETBk behin eta berriz emititzen duen Euskalduntze Berantiarra dokumentala palomitekin edo “artotxoekin” (ezta Euskaltzaindia?) ikusten jarraituko dut.