Bere anaia zena Henrike Knorr gogoratzen du…
Guk ere, Henrike Knorr gogoan.
Lakarra eta Gorrotxategi salatzen ditu errukirik ez izateagatik.
Epaiketarekin Iruña-Veleiako mamu guztiak azaltzen ari dira.
Bere anaia zena Henrike Knorr gogoratzen du…
Guk ere, Henrike Knorr gogoan.
Lakarra eta Gorrotxategi salatzen ditu errukirik ez izateagatik.
Epaiketarekin Iruña-Veleiako mamu guztiak azaltzen ari dira.
Euskaltzaindiak aurten 2019an argitaratu du EHHE-200 Euskal hiztegi historiko-etimologikoa, non zerrenda kronologikoan, hitzen lehen agerraldian, 2.800 bat sarrera azaltzen diren, hauetatik, 759 urte aurretik 20 hogei bat sarrera bakarrik…
Hutsune hau betetzen laguntzeko asmoarekin, Euskara antzinatean 200, 759 urte aurreko (akitaniera, baskoia…) 200 bat hitzen zerrenda alfabetikoki ordenatua. Batzuk errepikatuak daude iturri desberdinak dituztelako.
Iturriak:
Akitaniera: EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa. Euskaltzaindia, 2019 (20 sarrera).
Akitaniera-Baskoia: Euskararen historia. Euskara antzinatean. Joakin Gorrotxategi. Eusko Jaurlaritza 2018.
Iruña Veleiako euskarazko grafitoak Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoek argitaratua: http://veleia.com/noticia_detallada.php?niv=6¬icia=48
Les Inscriptions d’Iruña-Veleia. Hector Iglesias.
Iruña-Veleia: Iruña-Veleiako euskarazko grafitoak. 2.4.- Testuetako lexikoa. Juan Martin Elexpuru. Arabera. 2009.
Urtea | Euskara | Hitza | Familia | Lekukoak | |||||
Akitaniera | ahaide | ahaide | ? | HAHANNI, HAHANTEN | |||||
Akitaniera- | Aho- | Aho | Aho-issi (gen) | ||||||
I-V | AIIIN | AIEN | 1 | AIIINV IIISVS TA | 13364 | mahatsa | Miguel Thomson | ||
Akit. | aita | AITA | : | ATTACONI, ATTACONIS, ATTAIORIG | |||||
Akit-Bask | Atta | Aita | Atta-coni, Ata-conis, Atta-io-rig, | ||||||
I-V | ATA | AITA | NIIRII ATA, ZII / YAVH / TA (13 aldiz) | 13361a,13361b,13363, | 13364,13368a,13371a, | 13393,13411a,13709c,17050 | |||
I-V | ATA | AITA | GIIVRII ATA ZVTAN | 15912,15916,16365b | |||||
I-V | ATARII | AITA | IN NOMINII PAT? / ATARII IZAN | 13362b | aitaren | ||||
Akit-Bask | Aher | Akher | Aher-belste, | ||||||
I-V | (A)LABA | ALABA | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15917 | |||||
I-V | AMA | AMA | TA MIRIAN AMA | 13368a, 13393, 13411a, | 15910, 15912, 15923a | 15925, 16363a | |||
759 | amona | AMA | ? | Amunna | |||||
I-V | AMIIT | AMETS | NIIVR AMIIT | 13401 | |||||
I-V | (A)MONA | AMONA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | |||||
I-V | ANA | ANA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | koloreen zerrendan | ||||
Akit-Bask | Hanna- | Anaia | ? | Hanna-bi, Hanna, Hannas, Hanna-c(o), Hanna-xus, Hana-conis | Hanna-rro, | ||||
I-V | (A)NAIA | ANAIA / NAHIA | ? | DIINOS / ZVRII / NAIA | 13368b,13394a | ||||
Akit-Bask | Ere- | And ere | ? | Ere-seni, Erhe-xoni, | |||||
Akit. | and(e)re | AND(E)RE | : | ANDERE, ANDERENI, ANDERESENI, | ANDEREXSO / ANDRECCONI | ||||
759 | andere | AND(E)RE | : | Anderazo | Anderquina | ||||
Baskoia | Andere | Andere | Andere-ni, Andere-seni, Anderexo, Andre-cconi, Annereni | ||||||
Akit-Bask | Andoss | Andos | Andosso, Andossi, Andossus, Andos-ten, Andos-tenni, | ||||||
I-V | ARAINA | ARRAINA | NIIV / RII ATA / ARAINA / ARRAPA | 16365b | |||||
I-V | (AR)RIIBA | ARREBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393,15917,15920, | 16362a | ||||
I-V | ARO[S] | ARROSA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | kolorea | ||||
Akit-Bask | Arta- / Arte- | Arte | Artahe, Artehe, Arte | ||||||
Akit-Bask | Asto | Asto | Asto-ilunno, Ars-ilunno | ||||||
I-V | BANA | BAINA | VIILIII NO / VVA, BANA / OSOV POLI / TA | 16365b | |||||
Akit-Bask | Bais-er | Baiser | Baeser-te, Baesel-lae, Baiso-tar | ||||||
I-V | BIITI | BEDI | ISAN BII / TI SIIVRII / ISIINA / IITOR | 17050b, 13364 | |||||
Akit-Bask | Belex | Belltz, -bel | Belex, Belex-conis, Belex-eia, Belex-ennis, Bon-belex, | Har-belex, [H]arbelsis, | Har-belesteg[, Aher-belste | ||||
Akit. | beltz | BELTZ | ? | BELEX, BELEXCONIS, BELEXEIA, BELEXENNIS | |||||
I-V | BETA | BELTZA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | |||||
Akit-Bask | Berhax- | Beratz | Behaxsis | ||||||
I-V | BER | BERDE | ? | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a, 13335 | kolore zerrenda | |||
Akit-Bask | -berri | Berri | ]mberri, Ilur-berri-xo, Ilur-berri-xon[, Eberri, Lum-ber[ | ||||||
I-V | BIITI | BETI | BIITI | 13398a | beti | ||||
Akit-Bask | Bihox- | Bihotz | Bihoxus, Bihos-cinnis, Bihossi, Bioxxi, Bihotus, | ||||||
I-V | BISI / VISI / VIZI | BIZI | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA | 16364,16365a,13335, | 12077,13234b | ||||
I-V | VICI | BIZI | IN VIILIIIAN VICI | 13234b, 12077 | 16364,16365a,13335, | ||||
Akit. | Botz / bost | BORTZ | : | BORSEI, BORSO, BORSUS | |||||
Akit-Bask | Bors- | Bortz, bost | Borsei, Borso, Borsus, | ||||||
I-V | CII[…] | CE[…] | ? | III RIIBA TV, NIIV / CII[…] | 15920 | ||||
I-V | CORDE / CODRE | CORDE | IINTV / NIIVRII / CORDII / RII | 13398b | bihotza | ||||
I-V | CORNE | CORNE | NIIV / CORNII / ESKON | 15922 | |||||
I-V | Cφως | Cφως | NIIV IILOSI / Cφως / NIIBA I | 16362b,16363a | erosi (grekeraz) | ||||
I-V | TA | DA | IVII (ó NII) ELOSI φπςI / TA (NIIT)RII / AMA | 13364,15910,16363b | 16365a,16365b | ||||
I-V | IIAII | EAE | IIAII / VNI / NVIIRII AT / ZIIT BI / NII | 13709a | |||||
I-V | IIDA / IIDAN | EDAN | IAN / TA / IIDAN / DIINOS | 13367,13396a,13396b | |||||
I-V | BADI | EDIN* | IIGIN BADI ZVR | 13364 | bedi | ||||
Akit-Bask | Edun- | Edun (dut,du) | Edunnis, Edunn, Edun-xe | ||||||
800 | jaun | EDUN* | ? | Iauncti | |||||
I-V | TV | EDUN* DU / DUT | NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) | 13412b,15920, 16365a | |||||
I-V | IIGIN | EGIN | IIGIN BADI ZVR[ ] | 13364 | |||||
I-V | GI | EGIN / OGI | ? | AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? | 13396a,13411a | ||||
Akit-Bask | Enne- | Ene (Ene-ko izena) | Enne-box | ||||||
I-V | IINTV | ENTZUN | IINTV / NIIVRII / CORDII / RII | 13398b | |||||
I-V | IILOSI | EROSI | ? | NIIV IILOSI / Cφως / NIIBA I | 16362b,16363a,16365a | ||||
I-V | nλΙoς | EROSI | ? | NIIV LAIKI / nλΙoς NA / XI VRTII TV | 16365a | ||||
I-V | IIRII | ERRE | IIRII TA SV | 13711 | |||||
I-V | TA | ETA | NIIV LAIKII TA / VIILIIIAN GORI | 16366,13367,13711, | 15912,15917,16363a | ||||
I-V | ET XII | ETA 12 | MARIA / AMA / IIT XII | 15923a | |||||
I-V | ESQVERO | EZ GERO | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | |||||
I-V | ESKON | EZKONDU | NIIV CORNII ESKON | 15922 | |||||
Akit-Bask | Esten- | Ezten | ? | Esten-conis, | |||||
Akit. | gar | GAR | ? | GARRE DEO, D [DEO] GARRI | |||||
I-V | GAV[R] | GAUR | ? | NIIVRII ATA GAV ILTA | 15912 | gaur edo gauez | |||
Akit-Bask | Gere- | Gere* | Gerexo, Gerexso | ||||||
I-V | GIIVRII | GEURE | GIIVRII ATA ZVTAN | 13363,13364,13371a | 17050 | ||||
I-V | GIATV LA | GIATU LA | ? | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | ||||
I-V | GIV SALE | GIU SALE | ? | GIV SALII | 13349 | saldu? | |||
Akit. | gizon | GIZON | : | CISON, CISONTEN, CISSONBONNIS, GISONDONI | |||||
Akit-Bask | Cison-, Gison-, | Gizon | Cison, Cisson-bonnis, Cison-ten, Gison-doni, | ||||||
I-V | [ ]ISON | GIZON | ? | ISON / MARIT | 14624 | ||||
I-V | GORI | GOI | VIILIIIA NOVVA / VIILIIIA GORI | 14469,16364,16365a | 16366 | ||||
Akit. | gorri | GOR | : | BAICORISO, BAICORRIXO, BAIGORIXO, HERAUSCORRITSEHE | |||||
Akit-Bask | -corri-, gorri- | Gorri | Bai-gorixo, Bai-coriso, Bai-corrixo, Lur-gorr[, | Heraus-corri-tsehe | |||||
I-V | GORY | GORRIA | BIITA, ZURI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR | 13397a | |||||
Akit-Bask | Hahan- | Hahan* | Hahanni, Hahan-ten, Hahan-tenn | ||||||
I-V | AII | HAIE[.] | AI II,I ó N II, I /I, L | 13396a | |||||
I-V | HAIII | HAIEK | ? | HAIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | ||||
Akit-Bask | Halo- | Halo* | Halo-isso, [H]alo-assi | ||||||
Akit-Bask | Hals- | Hals* | Hals-conis, Hals-cotarris, Tals-conis | ||||||
Akit. | aker | HANDI | : | AHERBELSTE DEO | |||||
Akit. | handi | HANDI | ? | ANDOS, ANDOSSUS, ANDOXUS, ANDOSTEN | |||||
Akit-Bask | Har- | Har* | Har-belex, Harbelex(s)is, Har-belesteg[, [H]ar-belsis | ||||||
828 | haran | HARAN | pardinam de Aranna | ||||||
Akit-Bask | Arix- | Haritz | Arixo, Arixoni, | ||||||
I-V | ARRAPA | HARRAPATU | NIIV / RII ATA / ARAINA / ARRAPA | 16365b | |||||
Akit-Bask | Hars- | Hartz | Harsi, Hars-ori, Hars-pi | ||||||
I-V | AVDIA | HAUNDIA | ? | ERIA AVDIA | 10775 | ||||
Akit-Bask | Hauten- | Hauten* | Hauten-se, Hauten-soni, Haute-ten | ||||||
Akit-Bask | Heraus-, Haraus-, Harous- | Herauts | ? | Heraus-corritsehe, Harausoni, Harousoni, | |||||
I-V | IIRIA | HERRIA | ? | ERIA AVDIA | 10775 | ||||
Akit. | ilun | HIL | : | ILVNNOSI, ILVNNI DEO, ASTOILVNNO, | HERCULI ILVNNO ANDOSE | ||||
I-V | ILTA | HILDA | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910,15912 | |||||
I-V | IRI | HIRI | ? | IRI | 15129 | ||||
Akit. | hibai | HUR | ? | BAICORISO DEO, BAICORRIXO DEO, BAIGORIXO DEO | BUAIGORIXE | ||||
Akit-Bask | Bai | Ibai | ? | Bai-ase, Bai-gorixo, Bai-osi, Bai-coriso; -corrixo | |||||
Akit-Bask | Ilun- | Il(h)un | Ilunn-osi, Iluni, Ilunni, Herculi Iluno, Astoilunno, Arsilunno | ||||||
I-V | ILAR | ILAR | ILAR / O | 13395a | ilargi ziurrenik | ||||
Akit-Bask | Ili- | Ilixo | Ilixo, Ilixoni, | ||||||
I-V | IN | IN | IN VIILIIIA VICI | 13234b | |||||
I-V | VAN | IVAN | ? | IAN VAN ZVTA | 15656 | ||||
I-V | IZANA | IZAN | `YAVHII ́ ́ ́ / ZVTAN / IZANA | 13371b,17050 | |||||
I-V | IZAN | IZAN / IZEN | IN NOMIINII PAT? / ATARII IZAN | 13362b | |||||
I-V | ISAR | IZAR | VRDIN X ISAR | 15147 | |||||
I-V | (I)SIIBA | IZEBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | |||||
I-V | ISENA | IZENA | ISAN BII / TI SIIVRII / ISIINA / IITOR | 17050b | |||||
I-V | IAN | JAN | IAN / IIDAN / LO | 13367,13396a,13396b | 15656 | ||||
I-V | IAVN | JAUN | SAMVIIL, MARIO / VIILIIIAN JAVN | 13369,13369a | |||||
I-V | IIISVS / IIISHV | JESUS | IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA | 13364,13368a,13381 | |||||
I-V | IOSHII | JOSE | IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA | 13368a | Jesusen aita | ||||
I-V | LA | LA | IIL NIIV /GIATV LA / ESQVERO | 13411a | |||||
Akit. | lau | LABUR | : | LAVRCO, LAVREIA, LAVRINAE | |||||
I-V | LAGUN | LAGUN | MARCVS LAGVN / IAII | 13394b,15921 | |||||
I-V | LAIKII | LAIKE | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / | 16365a | |||||
Akit-Bask | Laur- | Laur | Laur-co, Laur-eia, Laur-inae | ||||||
Akit. | lehen | LEHEN | ? | LEHERENNO | |||||
Akit-Bask | Leher-en | Leher (aditza, zuhaitza) | Leherenni, Leherenno, Lereno, Lerenno | ||||||
I-V | LIIIO | LEIHO | AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? | 13396a | |||||
I-V | LIBERATE | LIBERARE | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | askatuak | ||||
I-V | LO | LO | IIDA / IAN / LO | 13396b | lo egin | ||||
Akit-Bask | Lohi- | Lohi | Lohi-tton, Lohix-, Lohixsi, Lohisi, | ||||||
Akit-Bask | Ilur- | Lur | ? | Iluroni, Ilur-berrixo, Ilur-berrixon[, Lurgorr[ | |||||
I-V | LURA | LURRA | LVRA / SVA | 13395a | |||||
I-V | MAI | MAHAI | ? | NEVRE CORDU MAI | 13396,13858 | neure cordu (bihotz) maitea? | |||
I-V | MARCVS | MARCVS | VIILII / IAN OSO / LAGVN, / MARCVS / N | 13394b,15921 | pertsona izena | ||||
I-V | MIRIA | MARIA | MIRIA / AMA / IIT XII | 15923a | Jesusen ama | ||||
I-V | MI | MARIA | ? | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15917 | Mirian? | |||
I-V | MIRIAN | MARIA | IIISVS, IOSHII ATA / TA MIRIAN AMA | 13368a,13381 | Maria Jesusen ama | ||||
I-V | MARIO | MARIO | SAMVIIL, MARIO / VIILIIIAN JAVN | 13369 | pertsona izena | ||||
I-V | MARIT | MARITUS | ISON / MARIT | 14624 | senarra | ||||
I-V | MIRTO | MIRTO | MIRTO (IFUT / OV) TA, II / TARO / MA [ | 16363b | pertsona izena | ||||
I-V | NAHI | NAHI | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | izena? Aditza? | ||||
I-V | NA | NAIZ | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA, | 13335,13365,13366 | 16364,16365a | ||||
Akit-Bask | Haron- | Narun- | Haron-tarris, | ||||||
I-V | NIIBA | NEBA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393,16362b | |||||
I-V | NIIRII | NERE | NIIRII “`ATA ́ ́ ́, ZII / YAVH / TA | 13361a | |||||
Akit. | neska | NESKA | : | NISKAS, NISCAS, NESCA, NISCA | |||||
Akit. | nescato | NESKA | : | NESCATO | |||||
Akit-Bask | Nesca- | Neska, neskato | Nescato | ||||||
I-V | NIITO | NETO | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13380 | pertsona izena? | ||||
I-V | NIIV | NEU | III NIIV NAIA, NIIVRII | 13394a,13411b,13412b | 15204,15917,15920, | ||||
I-V | NIIV | NEU | NIIV MI / TA RIIBA / II LABA | 15922,15925,16362b, | 16364,16365a,16365b | ||||
Akit-Bask | Neure- | Neure | Neuren[, Neuresini, | ||||||
I-V | NIIVRII | NEURE | NIIVRII / ZIIVRII / III V? | 13394a,13397b,13401, | 13411a,13858,13398b, | ||||
I-V | NIIVRII | NEURE | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910,15912,15916, | 15925 | ||||
I-V | NOVA / NOVVA | NOVA | VIILIIIA NOVA / VIILIIIA VICI | 12077,14469,16365b, | 13234a | ||||
I-V | OGIA | OGIA | OGIA I PYRA | 10817 | ogiari sua | ||||
Akit-Bask | -Bon | On | ? | Bon-belex, Bon-silexsi, Bon-coxsi, Bon-tar, Bon-ten, Bon-tos | Bonx(s)us, Monsus,Bonxi | Bonxorius, Bonxsoni | |||
Akit-Bask | Orgo- | Orgo | Orgo-anno, Orco-tarris, Orcu-ari, Orgu-arrae, Orgot-, Orgeto- | ||||||
I-V | (O)SABA | OSABA | ATA-AMA / NIIBA-RIIBA / SIIBA-SABA / MONA | 13393 | osaba | ||||
I-V | OSO | OSO | VIILII / IAN OSO / LAGVN, / MARCVS / N | 15921 | |||||
I-V | OSOV | OSO | ? | VIILIII NO /VVA, BANA /OSO V POLI /TA, NIIV /RE ATA / | 16365b | ||||
Akit-Bask | Oxson- | Otso | Oxson, Osson, | ||||||
I-V | OVSTA | OUSTA | ? | MIRTO / (OVSTA) / TA | 16363b | ||||
I-V | PATHIIR | PATHER | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13362b,13374b,13380, | Jainko Aita | ||||
I-V | POLITA | POLITA | VIILIII NO /VVA, BANA /OSO V POLI /TA, NIIV /RE ATA / | 16365b | ederra, txukuna | ||||
I-V | PONTIFICII | PONTIFICE | SAMUIIL IIISVS NIITO / VIILIIIAN / PATHIIR PONTIFICII | 13362b,13374b,13380, | |||||
I-V | PYRA | PYRA | OGIA I PYRA | 10817 | sua | ||||
I-V | RIIINV | REINU | GIIVRII “`ATA ́ ́ ́ ZVTAN / RIIINV“IIISVS ́ ́TA / IIGIN BADI | 13364 | erreinua | ||||
I-V | ROMA ROMAN | ROMA | ΝΙΙVrΙΙ / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA | 15910, 16363b | Erroman | ||||
I-V | SALII | SALDU | GIV SALII | 13349 | saldu | ||||
I-V | SAMUIIL | SAMUEL | SAMVIILL,“`YAVHII ́ ́ ́FILI | 13362a,13369,13374b, | 13380 | ||||
I-V | SANTV | SANTO | (G)EVRE ATA SVTAN SVRA SIIRA NA SANTV | 17050 | |||||
Akit-Bask | Seni- | Sehi, sein, segi (*seni-) | Seni-cco, Seni-ponnis, Seni-tennis, Seni-xsonis, Seni-us | ||||||
Akit-Bask | Sembe- | Seme | Sembe-cconi, Sembe-donnis, Sembe-tar, Sembe-tennis, | Sembe-x(s)onis, Sembi, | Sembus, | ||||
Akit. | Sein / sehi | SEN | : | SENNICO, SENIPONNIS, SENITENNIS | |||||
Akit. | seme | SEN | : | SEMBECONI, SEMBEDONNIS, SEMBETAR | |||||
I-V | SIIT | SET | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | pertsona izena | ||||
Akit-Bask | Silex- | Sirats | ? | Silex, Silex-conis, Bon-silexsi, | |||||
Akit. | su | SU | ? | SVTVGIO, SVHUGIO | |||||
I-V | SV / SVA | SUA | LVRA / SVA | 13395a,15924 | |||||
I-V | SVMO | SUMO | NAHI SIIT SVMO LIBERATE | 21658 | “azkenean” | ||||
Akit-Bask | Tals- | Talsku-bilos | Tals-conis, Tals-aiae, | ||||||
Akit-Bask | Uloho- | Ulo | Uloho-ssii, Uloho-xis, Uloho-xo, Ulu-cirris | ||||||
Akit. | ume | UME | : | OMBECCO, VMMESAHAR | |||||
Akit-Bask | Ombe- | Ume | Ombe-cco, Ombe-xonis, Ombex[ | ||||||
I-V | VNI | UNI | ? | IIAII / VNI / NVIIRII AT / ZIIT BI / NII | 13709b | ||||
Akit-Bask | Uri- | Ur | Uria, Uri-assi, Uri-axe, | ||||||
I-V | VR | UR | VR | 10599,11037 | |||||
I-V | VRDIN | URDIN | URDIN X ISAR | 13397a,15147 | |||||
I-V | VRSI | URSI | ? | VRSI | 10599 | ||||
I-V | VRTII | URTE | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 15920, 16365a | |||||
I-V | VRSO | USO | ? | 10599 | ursus (hartza) edo uso | ||||
I-V | VIILIIIA | VELEIA | NIIV VIILIIIAN / GORI BISI NA, | 12077,13234b,13369, | 13380,15921,12077, | 14469,16365b,14469,16364, | |||
I-V | VIILIIIA | VELEIA | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 16364,16365a, 16366 | |||||
I-V | VERG | VIIRG* | ? | EL NIIV / VIIRG | 13411 | ||||
I-V | VOLA | VOLA | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | volo, vis, vult (nahi izan) | ||||
I-V | YAVHII / YAVII | YAVE | SAMVIILL,“`YAVHII ́ ́ ́FILI | 13361a, 13362a, 13363, | 13371b, | ||||
Akit. | zahar | ZAHAR | : | VMMESAHAR | |||||
Akit. | -xe | ZEHE | ? | ANERDESENI, BAIEXE / EDUNXE, ERESENI /NEURESENI | HAUTENSE /URIAXE | ||||
Akit. | xehe | ZEHE | ? | HERAUSCORRITSEHE | |||||
I-V | XI | Zenbakia* 11 | NIIV LAIKI / (ηλLOς) NA, / XI VRTII TV, / VIILIIIAN / GORI | 16362b, 16365a | |||||
I-V | XII | Zenbakia* 12 | NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) | 15920,15925 | |||||
I-V | III | Zenbakia* 3 | III NIIV NAIA, NIIVRII | 13394b,15920 | 3 zenbaki erromatarra | ||||
I-V | ZE | ZER | ? | NIIRII “`ATA ́ ́ ́, ZII / YAVH / TA | 13361a | zer | |||
I-V | SIIRANA | ZERANA | ? | (G)EVRE ATA SVTAN SVRA SIIRA NA SANTV | 17050 | zarena | |||
I-V | SVTAN | ZERUETAN | GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́. | 13364,13371a,13371b, | 15656,1705 | ||||
I-V | ZVTAN / SVTAN | ZERUETAN | ? | GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ́ ́ ́. | 13364, 13371a, 13371b | 15656,1705 | |||
I-V | ZVTA | ZERUETAN ZUTZAT | ? | IAN / JAN ó VAN / ZVTA | 15656 | zutzat, zuretzat | |||
I-V | ZIIVRII | ZEURE | NIIVRII / ZIIVRII / III V? | 13397b, 13364, 13368b, | zeure | ||||
Akit-Bask | Siri- | Ziri | ? | Siri-cconis, Siri-cconi, | |||||
I-V | CORDV | ZORDUN | ? | NEURE CORDU MAI | 13858 | ||||
I-V | ZORDVNAI | ZORDUN | ? | NEUR CORDU MAI | 13858 | aita gurea | |||
Akit-Bask | Soson- | Zozo | ? | Sosonnis, | |||||
I-V | ZVIINII | ZUENA | ? | ZVIINII | 13412a | zu ene (agian) | |||
I-V | ZVRII / ZIIVRII | ZURE / ZEURE | DIINOS / ZVRII / NAIA | 13364,13368b, 13397b | |||||
I-V | ZVRI | ZURI | BIITA, ZVRI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR? | 13397 | zuri kolorea | ||||
I-V | SVTI / ZUTIK | ZUTIK | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 13396a,15924 | |||||
I-V | ZVTIK / SVTI | ZUTIK | HAIIII / ZVTIR / VOLA | 15924 | zutik |
Henrike Knorr, Gorrotxategik eta Eliseo Gilek duela 13 urte (2006-6-15 bideoa), bermatu zuten Iruña-Veleiako 1.700 urteko euskara zaharra.
2006-6-15ean Henrike Knorrek, Gorrotxategik eta Eliseo Gilek prentsaurrekoa eman zuten Gasteizen bermatzeko Iruña Veleiako 1.700 urteko euskara.
Ordurako txostenetan Iruña-Veleiako euskara bermatzen zuten Idoia Filloyk, Pilar Cipresek eta Santos Yanguasek.
Ondorengo egunetan Lakarrak, Urgell, Pruden Gartziak… babestu zuten ere Iruña-Veleiako euskara.
Gero, JM Elexpuru, Hector Iglesias, Txillardegi, Orpustan, Luis Mari Mujika, Emilio Ilarregi, Carmen Fernandez, Angel Morillo, Edward Harris, Antonio Rodriguez Colmenero, Ulrike Fritz, Luis Silgo, Koenraad Van den Driessche, Mikel Albisu, Joaquín Baxarías, Roslyn M Frank, Miguel Thomson, Alicia Satue… Sos Iruña Veleia Txostenak.
Azken 12 urteetan aditu askok bermatu dute Iruña Veleiako euskara.
Gutxi batzuk faltsutzat salatu dute.
Joakin Gorrotxategik 2006-6-15ean bermatu zuen Iruña veleiako euskara zaharra Henrike Knorr eta Eliseo Gilekin batera hedabideen aurrean.
Joseba Lakarra, El Pais 2006-6-18: “Batera zein bestera, aztarnen agerpen hutsak indartu ditzake euskarari buruzko ikasketak, komunitate zientifikoak orain arte gutxietsiak. Ildo horretan Linguistika Indoeuroparreko katedradunak (Gorrotxategi) esan duenez, “nik neuk eta beste askok uste genuen euskaraz egiten zela Veleian garai horretan”. Iritzi bertsua agertu du Joseba Lakarra EHUko Filologia, Geografia eta Historia Fakultateko dekanoak. “Oso pozgarria da halako froga garbiak agertzea, baina kontrakoa mantendu izan dutenek beraiek lehen eta orain ikusi beharko dute zer zuten hori defendatzeko, eta nik neuk behintzat ez dut uste bazenik kontrako ebidentziarik”.
Blanca Urgell 2006: Blanca Urgell cree que el valor de estos dos últimos descubrimientos es
sociolingüístico, más que filológico. «Teníamos la impresión de que la
culturización, en sentido estricto, significaba olvidar el euskera. Así ha
sido, hasta Larramendi, en Hegoalde. Cada vez que los vascos sentían
la necesidad de escribir, como aprendían a escribir en castellano, pues
escribían en esa lengua. Esa ha sido una teoría, y si retrocedíamos en el
tiempo, la aplicábamos de la misma manera. Y ahora hemos visto que
esa teoría podría tener lagunas. Que el euskera podía tener un nivel más
culto. Que los vascos, en un momento dado, también sintieron la
necesidad de plasmar por escrito las cuestiones vascas, de cara a la
enseñanza, para expresarse…».
Pruden Gartzia 2006-6-10ean Filoblogian: …”Bukatzeko, ohar pertsonalago bat. Utikan zenizoak! Bada tamala zerbait interesgarri aurkitzen den bakoitzean kristo guztia “zuhurtzia” gora eta behera aritzea, eta bazter guztietan trikimailuak eta engainuak besterik ez ikustea. Sakoneko arrazoia hauxe da: euskara susmopean dago, beti susmopean. Noiz entzun behar diogu Gobernuko eledunari esaten ororen buru POZTU egiten dela? (eta, ondoren, gainera ditzala nahi dituen ohar zuhur guztiak…).”
Pilar Cipres, Santos Yanguas: bermatu zuten 2007ko maiatzean Iruña Veleiako Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoen txosten arkeologikoaren eranskina (159-165 o.).
Euskaltzaindia.
Euskararen historia ezagutzeko hiztegi etimologikoa aurkeztu du Euskaltzaindiak. Naiz.
Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (EHHE-200) aurkeztu du gaur Euskaltzaindiak. 200 hitz-familia eta ia 2.600 sarrera eta azpisarrera eratu dira, 100 inguru ondare zaharreko oinarriekin, eta beste horrenbeste mailegatuekin. Momentuz, paperean editatu da; aurrerago izango da euskarri digitalean.
Berria
Iruña-Veleiako 1.700 urteko euskara (ez zitzaien ahaztuko).
Informazio gehiago:
Ostraketako euskal testuak. JM Elexpuru.
Iruña Veleiako euskarazko grafitoak. JM Elexpuru.
Iruña Veleia euskara irudiak. JM Elexpuru (Flickr)
Euskara Iruña Veleia (Gorrotxategi txostena 3. eranskina)
Ostrakabase. Sos Iruña Veleia
Euskalaria arriskuan. JM Elexpuru.
Aurten Jaurlaritzak argitaratu duen Euskararen Historia liburuko lehen atala Joseba Lakarra euskaltzainak idatzi du eta Euskararen historiaurrea du izenburu. Hasieran, euskararen balizko senideez dauden teoriak aztertzen ditu eta banan-banan kritikatzen bide horretan proposamenak egin dituzten ikerle gehientsuak. Hona hemen pasarte batzuk:
Federiko Krutwig euskaltzain ohiaz, Garaldea (1978) liburuan guantxea euskararekin lotu zuena: «Zaila da Europan 70eko amaieran horren pareko hizkuntzalaritza parodia funtsik gabekorik aurkitzea, marxismoaz, zibernetikaz edo gainerakoez erantsi eta liburuaren kapitulu osoak hartzen dituzten xelebrekeriak alde batera utzirik».
Euskararen historia liburu berria eta mardula (860 orri), idazleak, Joakin Gorrotxategi, Joseba A. Lakarra, Ivan Igartua, Patxi Salaberri, Céline Mounole, Ricardo Gomez, Banca Urgell, Iñaki Camino eta Pello Salaburu. Ia maparik gabe eta Iruña-Veleiako euskararik gabe, gabezi ikaragarria jakina.
Euskalduntze berantiarraren hipotesiaren aurkako liburu nabarmena, Lakarrak eranskin berezia oparitzen dio, Gorrotxategik mapa soil batzuk baina oso adierazgarriak.
Duela bi mila urteko euskararen lekukoak (Gorrotxategi) asko dira, zehatzak eta oso interesgarriak.
Ibarra “ospetsua” (Plasenzuela, Caceres) ez dut aurkitu, ahaztu egingo zitzaien.
Illuna (?) . Iruña Oka (Veleia), Araba, azaltzen da noski, artikulua eta guzti, baina bukaerako A nabarmena ez omen da artikulua euskaldun gehienok ulertzen dugun bezala… eta Eliseo Gilek eta Idoia Filloyk aurkitako artikuluak “faltsutzat” salatu zituzten…
Euskara antzinatenean. Gorrotxategi 270. orria:
Illuna (?) . Iruña Oka (Veleia), Araba: “Pertsona izenen artean, agian, Iruñako (Oka, Veleia) Illuna andrazko izena izango litzateke begibistakoena, ak. Ilunn-i latinezko -a desinentzia femeninoa gehituz osatu zena, Fitak harria galdu baino lehen egin zuen irakurketa askoz ere seguruagoa balitz.”
Euskara duela bi mila urte (Gorrotxategiren arabera):
Izenak eta izen oinak (Gorrotxategi 253. orria):
Aho, andere, andoss, atta, aher, arix, arta, arte, asto, bai, bais-er, belex, berhax, berri, bihox, bon, bors, ciso, gison, corri, gorri, edun, enne, ere, esten, gere, hahan, hals, hanna ,har, haron, hars, hauten, halo, heraus, ili, ilun, ilur, laur, lohi, neska, neskato, neure, lehen-en, ombe, orgo, oxson, sembe, seni, silex, siri, soson,tals, uloho, uri, uria.
Hispanian: Abisunhari, Abisunsonis, Val Beltesonis, Dusanharis, Illuna, Luntbel, Lutbelscottio, Narhungesi, Naru(ns?)eni, Serhuhoris, Ummesahar, )eihar, Errensae, Helasse, Itsacurrinne, Larrahi edo Larrahe, Larahe, Laxae, Losae, Selatse, Selaitse, Urde.
Euskara XV. mendean (Patxi Salaberri):
Euskara XVI.mendean (Patxi Salaberri):
Aurkibidea eta bibliografia sarean (Rikardo Gomez eskerrik asko):
Henrike Knorr, Gorrotxategik eta Eliseo Gilek duela 12 urte (2006-6-15 bideoa), bermatu zuten Iruña-Veleiako 1.700 urteko euskara zaharra.
2006-6-15ean Henrike Knorrek, Gorrotxategik eta Eliseo Gilek prentsaurrekoa eman zuten Gasteizen bermatzeko Iruña Veleiako 1.700 urteko euskara.
Ordurako txostenetan Iruña-Veleiako euskara bermatzen zuten Idoia Filloyk, Pilar Cipresek eta Santos Yanguasek.
Ondorengo egunetan Lakarrak, Urgell, Pruden Gartziak… babestu zuten ere Iruña-Veleiako euskara.
Gero, JM Elexpuru, Hector Iglesias, Txillardegi, Orpustan, Luis Mari Mujika, Emilio Ilarregi, Carmen Fernandez, Angel Morillo, Edward Harris, Antonio Rodriguez Colmenero, Ulrike Fritz, Luis Silgo, Koenraad Van den Driessche, Mikel Albisu, Joaquín Baxarías, Roslyn M Frank, Miguel Thomson, Alicia Satue… Sos Iruña Veleia Txostenak.
Azken 12 urteetan aditu askok bermatu dute Iruña Veleiako euskara.
Gutxi batzuk faltsutzat salatu dute.
Joakin Gorrotxategik 2006-6-15ean bermatu zuen Iruña veleiako euskara zaharra Henrike Knorr eta Eliseo Gilekin batera hedabideen aurrean.
Joseba Lakarra, El Pais 2006-6-18: “Batera zein bestera, aztarnen agerpen hutsak indartu ditzake euskarari buruzko ikasketak, komunitate zientifikoak orain arte gutxietsiak. Ildo horretan Linguistika Indoeuroparreko katedradunak (Gorrotxategi) esan duenez, “nik neuk eta beste askok uste genuen euskaraz egiten zela Veleian garai horretan”. Iritzi bertsua agertu du Joseba Lakarra EHUko Filologia, Geografia eta Historia Fakultateko dekanoak. “Oso pozgarria da halako froga garbiak agertzea, baina kontrakoa mantendu izan dutenek beraiek lehen eta orain ikusi beharko dute zer zuten hori defendatzeko, eta nik neuk behintzat ez dut uste bazenik kontrako ebidentziarik”.
Blanca Urgell 2006: Blanca Urgell cree que el valor de estos dos últimos descubrimientos es
sociolingüístico, más que filológico. «Teníamos la impresión de que la
culturización, en sentido estricto, significaba olvidar el euskera. Así ha
sido, hasta Larramendi, en Hegoalde. Cada vez que los vascos sentían
la necesidad de escribir, como aprendían a escribir en castellano, pues
escribían en esa lengua. Esa ha sido una teoría, y si retrocedíamos en el
tiempo, la aplicábamos de la misma manera. Y ahora hemos visto que
esa teoría podría tener lagunas. Que el euskera podía tener un nivel más
culto. Que los vascos, en un momento dado, también sintieron la
necesidad de plasmar por escrito las cuestiones vascas, de cara a la
enseñanza, para expresarse…».
Pruden Gartzia 2006-6-10ean Filoblogian: …”Bukatzeko, ohar pertsonalago bat. Utikan zenizoak! Bada tamala zerbait interesgarri aurkitzen den bakoitzean kristo guztia “zuhurtzia” gora eta behera aritzea, eta bazter guztietan trikimailuak eta engainuak besterik ez ikustea. Sakoneko arrazoia hauxe da: euskara susmopean dago, beti susmopean. Noiz entzun behar diogu Gobernuko eledunari esaten ororen buru POZTU egiten dela? (eta, ondoren, gainera ditzala nahi dituen ohar zuhur guztiak…).”
Pilar Cipres, Santos Yanguas: bermatu zuten 2007ko maiatzean Iruña Veleiako Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoen txosten arkeologikoaren eranskina (159-165 o.).
REINU irakurtzen dute Gorrotxategik eta Lakarrak.
AIIIN => AIEN => Aihen => mahatsondoa. Miguel Thomson.
Gorrotxategiren txostenean 3. eranskinean trankribitzen ditu 6. sektoreko ostrakak eta grafitoak gehienak euskaldunak. Irakur daiteke:
13364 geure “ata” zutan / Reinu “Iesus” ta / egin badi zur
Hemen irakurtzen dute Reinu:
Nabarmena da ezin dela Reinu irakurri.
13364 geure “ata” zutan / Reinu “Iesus” ta / egin badi zur
Ostraka hau faltsutzat salatzen dute.
Ostraka honi, salaketa egin baino bi urte lehenago CNRSeko laborategian patina analisi ona egin zitzaion eta aurkeztu zen Arabako Foru Aldundian beste 66 ostraken analisiekin batera (Ruben Cerdan doktorearen txostenak)
Ez duzu abusatuko” Berria. Batzuk sentiberak azaltzen dira egurra gupidarik gabe eman dutenean (Veleia afera), aulki zigorra bederatzi 9 urteko ebidentziaren aurrean inolako errukirik erakutsi gabe…
Egia esan asaldatuta nago ikusirik Nuñez eta Loza “familia” ibili omen direlako aurten Iruña-Veleiako aztarnategian 2017. urtean, Coca Cola eta esku muturreko erlojuak bilatzen (suposatzen da aitak 2006an idatzi bezala), iaz Quark enpresa ibili zen antzera egunero sarean idazten, baina indusketa txostenik argitaratu gabe.
Iruña-Veleiako 1.700 urteko euskarari erasotzea promozioa dakar zalantzarik gabe, ikusi besterik ez dago Nuñez salataria eta zuzendaria (2010-2017), A. Canto (Españako historia academia RAE), J. Gorrotxategi (RAE 2015-12-17), J. Lakarra (Euskaltzaindian), A. Barandiaran (Hekimen), M. Ezkurra grafologak 36 mila €… eta azken boladan Loza “familia” ere.
Hienak ikusten dira TAn ia egunero… Gero eta sekretu eta kiratsa gehiago Iruña-Veleian, erruki gutxiago dagoen bitartean euskara zaharra aurkitu zutenekin bederatzi 9 urte ondoren, justizia ez da azaldu, mendekua baizik. Disparate zerrenda luzatzen ari da baina, ez duzu abusatuko.