Etiketa honen artxiboa: lakarra

Lakarra Iruña Veleiako euskara batu zaharra berreraikitzen arkeologoek aurkitu ostean

13396 ian eda lo(Iruña Veleiako) euskara batu zaharra berreraiki beharra. Lakarra 2014

2008-12-3an, duela 6 urte Lakarrak (Almagro eta Gorrotxategiren atzetik) faltsutzat salatu zuen Iruña Veleiako euskara zaharra, orain berriz sei urte beranduago, “Euskara batu zaharra berreraiki beharraz” jabetu da, alegia, arkeologoek (Idoia Filloy eta Eliseo Gil) aurkitu zutena “berreraikitzen” ari da.

Ez du ematen oso gustora ari denik eta azken bi mila urtetan, euskara aldatu omen da  Iruña Veleian ez bezala, “askotxo eta gutixko -biak batera-“:

71. nota: “Termino absolutuetan, jakina, erlatiboetan bai: XIX. mendeko B aldatuegi zen XVI.eko G izateko, XVI.eko L gutxiegi XX.eko Z izateko… eta Veleiako idazkiak (III-IV… [XXI]) askotxo eta gutixko —biak batera— edozertarako.”

Konturatu da duela 1700 urte Iruña Veleian euskara batu zaharra zegoela “askotxo eta gutixko biak batera aldatu dena” eta besteen artean “berreraiki” ditu:

– Arraina: (Arrani) Iruña Veleiako ostraka euskalduna ospetsuena (16365).

– Bel: koloredun ostraka alaia (13397 beta).

– Eda: jaietan kamiseta eta gero bineta duen ostraka famosoa (13396).

– Urte: zolaz estalitako hitza eta ostraka ospetsua (15920).

“Berreraiki” ditu ere diptongoak, ianjaun, geure, aditz laguntzaileak, koloreak… Martxa honetan piskanaka, laster “berreraikiko” ditu arkeologoek (Idoia Filloy eta Eliseo Gil) aurkitutako “Iruña Veleiako euskarazko grafitoak” konturatu gabe jakina, Juan Martin Elexpuruk eta Hector Iglesiasek idatzi zutela urte batzuk lehenago.

Duela 1700 urteko euskara batu zaharra ezagutzeko,  arkeologoek diote, euskara berreraikitzea baino, hobe dela kata kontrolatuak egitea, oso probablea delako ostraka berriak azaltzea, adibidez 32. zundaketan, alegia, ostraka euskaldun berriak aurkitu eta irakurri, arkeologoek (Idoia Filloy eta Eliseo Gil) egin zuten bezala… baina ez du ematen egiteko asmorik dutenik.

Zientzia, salatarien, grafologoen, politikoen… eskutan dago eta errukirik ez dago Iruña Veleia gorrian.

 

Hizkuntza aurrerromatarren 11. biltzarra

Epigraphia: Euskara, iberikoa, sardiniera, zelta… Novallas-ko brontzea, Iruña Veleia, Auritzberri

Francisco Beltrán & Juan José Bienes & José A. Hernández Vera & Carlos Jordán, “El bronce celtibérico en alfabeto latino de Novallas (Zaragoza)” (Universidad de Zaragoza)

Eduardo Blasco Ferrer, “Iberia y Cerdeña: un nuevo Stammbaum” (Università degli Studi di Cagliari)

Fernando Fernández, “Reflexiones onomasiológicas sobre el vascuence” (Universidad Complutense de Madrid)

Joseba A. Lakarra, “Gramática histórica vasca y comparación vasco–ibérica” (Universidad del País Vasco)

Ángel Narro, “Horónimos del mundo aquitánico e ibérico” (Universidad de Valencia)

Luis Silgo, “Miscelánea ibérica (2)” (Real Acadèmia de Cultura Valenciana)

Lakarrak ere bermatu zuen Iruña Veleiako euskara zaharra

Hasieran aditu gehienek bermatu zituzten Iruña Veleiako idazkunak eta euskara zaharra Eliseo Gil, Idoia Filloy, Santos Yanguas, Pilar Cipres, Henrike Knorr, Gorrotxategi, Blanca Urgell... baita Lakarrak ere. Lakarrak bi urte eta erdi beranduago bere txostenean dio gutxi gora behera beretzat “hasieratik arazo poliziala besterik ez zela izan…” baina garaiko egunkariak irakurrita ez du hori ematen:

El Pais 2006-6-18

“Batera zein bestera, aztarnen agerpen hutsak indartu ditzake euskarari buruzko ikasketak, komunitate zientifikoak orain arte gutxietsiak. Ildo horretan Linguistika Indoeuroparreko katedradunak (Gorrotxategi) esan duenez, “nik neuk eta beste askok uste genuen euskaraz egiten zela Veleian garai horretan”. Iritzi bertsua agertu du Joseba Lakarra EHUko Filologia, Geografia eta Historia Fakultateko dekanoak. “Oso pozgarria da halako froga garbiak agertzea, baina kontrakoa mantendu izan dutenek beraiek lehen eta orain ikusi beharko dute zer zuten hori defendatzeko, eta nik neuk behintzat ez dut uste bazenik kontrako ebidentziarik”.

Ez da egunkarietan azaltzen den aipamen bakarra badaude gehiago (Lakarra, Urgell) jakina.

Fatsutze salatarien promozioa

Hiru urte bete dira Gorrotxategik bere faltsutze salaketei sarrera eman ziela Arabako Foru Aldundian (2008-6-24an) eta bi urte terdi baino gehiago Iruña Veleiako arkeologoek galdu zituztela eskubide guztiak eta ondra publikoa 2008-11-19 madarikatuan, inolako frogarik gabe. Hiru urte hauetan faltsutze salaketa larriak ez dira inon frogatu.

Salatuek eskubide guztiak galdu dituzten bitartean, faltsutze salatariek promozionatzen dute etenik gabe:

1.- Aurrenekoa Lakarra izen zen bere txostena faltsutze salaketekin 2008ko abenduan sarreratu zuen AFAn, Gorrotxategiren txostena baino bost hilabete beranduago;  2009-5-30ean Lakarra Euskaltzaindian sartu zuten.

2.- Julio Nuñez-ek faltsutze salaketa larriekin bi txosten sinatzen ditu 2008ko abenduan, eta lotsagabeki Iruña Veleia aztarnategiko zuzendari izendatu zuten 2009an Eliseo Gil eta Idoia Filloy (salatuak) ordezkatzeko.

3.- Alicia Canto-k bost urte baino gehiago daramatza ustezko “zalantzak” sarean zabaltzen eta Espainiako historiaren erret akademian sartu dute, Martin Almagroren eskutik, nahiz eta Iruña Veleiari buruz txosten zientifikorik ez duen inoiz argitaratu. (Eliseo Gilek Cantori 2011-6-6)

Salatuek eskubide guztiak galdu eta faltsutze salaketen frogak inondik azaltzen ez diren bitartean, faltsutze salatariek promozionatzen dute. Errentagarria da frogatu gabeko faltsutze salaketak egitea. Iruña Veleiako 1.700 urteko euskara zaharra faltsutzat salatua inolako frogarik gabe azken hiru urtetan.

Iruña Veleia ez da ondo itxi. Joseba Lakarra DV eta Sustatu

Joseba Lakarra DV:

Joseba Lakarrak Iruña Veleiari buruzko txostena idatzi zuen eta bere ustez auzia «ez da ondo itxi. Ez dut ikusi artikulu bakar bat aldizkari zientifikoetan. Gauza horiek inoiz ez ziren hizkuntzalarien eskuetara heldu behar. Lanak ondo egiten direnean, arkeologoek lehengo, gero epigrafistek eta azkenean, zerbait idatzita baldin badago, iristen da gure eskuetara. Gainera ez du balio ezkerreko aldea interesatzen zaizula esatea eta ez bestea. Guztiaz hitz egin behar da, baita aldamenean dagoen guztiaz ere; eta bestela ez jolastu. Latin makarroniko bat agertzen bada, eta latinistak esaten badizu gaizki idatzita dagoela, euskarakoarekin zalantzak izanda ere horrek bertan behera uzten du dena».

Bittor Hidalgo Sustatu

Lakarrak eta Urgellek bermatu zuten ere Iruña Veleiako euskara zaharra

Alicia Canto TA

Gotzon Lobera abuztua 2006 41, 42

En Veleia, las palabras que hasta ahora se han aceptado públicamente
¿qué demostraban? Poca cosa. Respecto a la evolución del euskera,
no aportarán nada del otro mundo, según Lakarra. «Los testimonios de
diversas palabras se adelantarían varios siglos, pero en la medida que
son palabras comunes y consideradas muy antiguas por todos, adelantan bien poco. Además, no hay cambios de declinación, verbos,
orden de palabras. No hay préstamos. Tendrían que aparecer más
cosas ». Esa palabra urdin, en cambio… «si se acepta la etimología de
Mitxelena», explica la lingüista, «aquí hay un verbo. Ur-dadin, o algo así.
Yo no sé cuándo consideraba Mitxelena que se produjo la contracción
—dadin-din—, pero seguro que mucho después. Por tanto, es un
obstáculo».
Blanca Urgell cree que el valor de estos dos últimos descubrimientos es
sociolingüístico, más que filológico. «Teníamos la impresión de que la
culturización, en sentido estricto, significaba olvidar el euskera. Así ha
sido, hasta Larramendi, en Hegoalde. Cada vez que los vascos sentían
la necesidad de escribir, como aprendían a escribir en castellano, pues
escribían en esa lengua. Esa ha sido una teoría, y si retrocedíamos en el
tiempo, la aplicábamos de la misma manera. Y ahora hemos visto que
esa teoría podría tener lagunas. Que el euskera podía tener un nivel más
culto. Que los vascos, en un momento dado, también sintieron la
necesidad de plasmar por escrito las cuestiones vascas, de cara a la
enseñanza, para expresarse…».
¿Para qué escribió, entonces, quien fuera, lo de Veleia? ¿Para qué lo
haría quien escribió lo de Lerga? ¿Escribir los vascones, y además en
euskera? ¿Para qué? ¿Para qué escribió Lazarraga? ¿Se puede concluir
de ahí que existiría alguna relación más allá de los ambientes de
alrededor? ¿Que escribirían para alguien? ¿Que habría alguna red
cultural? En Basauri, junto a Bilbao, han aparecido testimonios del siglo VII, con características de la cultura material de aquella época, que podrían sugerir que existían relaciones vascoparlantes? El futuro lo dirá. «Eso es decir demasiado», dice Urgell. «Pero nos parecía imposible, o muy difícil, que, en la misma época que Etxepare, Lazarraga tuviera la misma ocurrencia. Asociábamos nuestra lengua con la transmisión oral, y pensábamos que, cuando se daba el salto a la escritura, se cambiaba de lengua. Y esa es la cuestión que nos corresponde revisar ahora». Gracias por su atención. Gotzon Lobera agosto 2006 (41, 42)

Gorrotxategik eta Henrike Knorrek ere bermatu zuten Iruña Veleiako euskara zaharra garai horretan.

Paleosardoa eta euskara: Seneca, Bonaparte, Ferrer, Elexpuru eta Lakarra

Paleosardoa eta euskara ahaideak ote diren idatzi dutenek asko dira azken bi mila urtetan, Senecak azken hamar urteak bizi zituen uhartean eta idatzi omen zuen duela bi mila urte “kantabroak bezala hitzegin dute eta orrazten dira…”; Bonapartek ere liburu batean idatzi omen zituen aharteetako toponimo sardo-euskaldunak.

Ferrer-ek idatzi berri du liburua paleosardoa eta euskara.

Elexpuruk zabaldu zuen bazterretatik

Euskara eta paleosardoa. Juan Martin Elexpururen bloga.

Euskara eta paleosardoa. Elexpuru. Berria

Euskara eta paleosardoa senide hurbilak? GARA.

Euskara y paleosardo. JM Elexpuru. DNA

https://ostraka.eus/2011/03/05/euskara-eta-paleosardoa-euskaraz-ingeleraz-eta-gazteleraz-juan-martin-elexpuru-euskal-filologian-doktorea/

http://forwhattheywereweare.blogspot.com/2011/03/paleo-sardinian-language-relative-of.html

eta orain badirudi Joseba Lakarra ere igotzen omen dela paleosardo / euskara bi mila urteko abiadura moteleko trenera.

http://www.ehu.es/p200-content/es/contenidos/evento/20110512_paleovasco_paleosardo/es_cp/20110512_paleovasco_paleosardo.html

Unibertsitatea ere igotzen omen da bi mila urteko ebidentziara. Bi mila urte bakarrik kosta zaio baino inoiz ez da berandu.

Irakurtzen ez dakiten epigrafista salatariak

Aurrena benetako grafitoak bezala defendatu dituztenek gero faltsutzat salatzen dituzte Gorrotxategik, Santos Yanguasek eta Cipresek, baina orain sinetsi behar zaie inolako zalantzarik gabe. 2006ko ekainetik urtetan ezagutu dituzten grafitoak eta salatzen ausartu ez direnek (nahiz eta susmoak zabaltzen ibili), faltsutzat salatzen dituzte bi urte beranduago Arabako Foru Aldundian 2008-6-24tik ostera, kasualitatez Henrike Knorr hil ahala (bi hilabete baino gutxiago). Informazio guztia sekretu pean egonagatik telebistan salatzen dituzte ustezko epigrafista aditu ospetsuek programa esoterikoetan jakinda inork ezin diela erantzun, nahiz eta inoiz ez duten txostenik idatzi.

Gorrotxategik (eta Lakarrak) irakurtzen dute CHAVA, baina Filloyk eta Colmenerok YAVHE: 13384 YAVHE ala CHAVA

+MISCART Gorrotxategik  ¿ DESCARTES ? idazten du bere txostenean. +MISCART gezurrezko “Descartes” irakurri zuen Santos Yanguas-ek Arabako Biltzar Nagusietan 2008-11-19an, algarak eraginez diputatuei. Pegamentua “faltsutze” ebidentzia nabarmena zen Komisiokoentzat.

DENOS => DENOC => DENOG.Gorrotxategirentzat M angelu motzak faltsuak omen dira milaka daudenean. Polita faltsua da beraiek esaten dutelako, nahiz eta geruzez estalita egon. NAIA => NAHIA anaia izan beharrean.

+IP => RIP

Almagro kalumniatzen, difamatzen ala txantxetan, nahiz epaileek betiko artxibatu salaketak

Lakarrarentzt A artikulua faltsua omen da duela 1.700 urte. Gorri ez omen zen kolorea. Z faltsua omen da lau alfabetoetan azaltzen bada ere. Lakarrarentzat ustezko faltsutzaileak Luis Nuñezen Antzinako euskara irakurri zuen.

Blanka Urgellek Iruñeko hitzaldian (2009) ez dagoela H-rik 50 bat gutxienez daudenean.

Veleia izena ere fatsutzat salatzen dute nahiz eta dozena bat ostraketan azaldu leku desberdinetik, baina jarraitzen dute erabiltzen Veleia gorria, alegia euskalduna. 13234a VIILIIIA NOVA / VIILIIIA VICI salatzen dute latinez konturatu gabe euskara izan daitekela.

Deidre faltsua omen da ez dutelako ezagutzen, beraien ezjakinkeria faltsutze froga balitz bezala. Komisiokoek beren txostenak AFAn sarreratu aurretik ez zituzte irakurri ere egin Ruben Cerdanen hiru txostenak 70 ostraken irudiekin. Anqvises, Eneas, Nefertiti, Ramases, Seti…

Faltsutzat salatzen dituzte buztin freskotan idatzitako ostrakak egosi aurretik, geruzaz estalita dauden ostrakak hizkien gainean mendetako deposizioa dutenak… 15920 faltsutzat salatu aurretik ez dira konturatzen hizkiak estalita daudela.

Beraien salaketa larriak frogatzeko armak oso zientifikoak dira, grafologia eta hondeamakinaz aztarnategiko 8.000 M2 hustu eta txikitzea, grafitoak azaldu diren zundaketak barne, Arabako Foru Aldundiaren Euskara eta Kultura diputatuaren babesarekin eta txikizioaren apologia lotsagabearekin.

Sos Iruña Veleiak salba gaitzala adimenaren aurkako erasoetatik analisiekin eta indusketa kontrolatuekin.

Gorrotxategiren faltsutze salaketa larriak bi urte baino gehiago ikertu gabe

Duela bi urte Iruñean Euskaltzaindiaren 75. urteurrenean bere hitzaldian Gorrotxategik sekretu pean : «Beldur naiz hau guztia (Iruña Veleia) ez ote den iruzur lotsagarri eta penagarria izango».

Berria.info 2008-10-8an: Eta zalantzak, orain, susmoak dira. Eta euskara zaharraren aditu prestigiodunenak, Joakin Gorrotxategik, orain arte inork erabili nahi izan ez duen hitza erabili du azkenean. «Beldur naiz hau guztia ez ote den iruzur lotsagarri eta penagarria izango».

Ordurako hilabete batzuk lehenago 2008-6-24ean Arabako Foru Aldundian Gorrotxategik sarreratu zituen bere faltsutze salaketa larriak, 70 bat ostraka; Iruña-Veleiako batzorde zientifiko ospetsua lanean zebilen sekretu pean eta oraindik beste bost hilabete iraun zuen 2008-11-19ra arte.

Bost hilabete hauetan 2008ko ekaina-abendua bitartean inork ez zituen Gorrotxategiren salaketa larriak ikertu, orain arte bezala. Salaketa hauetan oinarrituta bakarrik Arabako Kultura Diputatuak injustizia ikaragarria egin zuen Arabako Biltzar Nagusietan 2008-11-19an Iruña-Veleiako arkeologoekin eskubide guztiak kenduta, Miscart eta pegamentoarekin.

2010ean Gasteizko epaileak agindu zuen froga fisiko-kimikoak egin behar direla ostrakekin baieztatzeko salaketak eta badirudi oraingoz Arabako Foru Aldundiak eta Kultura diputatuak ez dituela ostrakak jarri nahi Epaitegiaren kontrol pean.

2010-3-25ean Gasteizen Sos Iruña Veleiak antolatu zuen hitzaldian Gorrotxategik esan zuen “Etor daitezela Iruña-Veleiara munduko arkeometra onenak grafitoak ikertzera… eta entzuleen txalo zaparrada espontaneoa jaso zuen bere harridurako.

Hala ere, 2010-5-4ean Gorrotxategik (eta Lakarrak) EHUko Donostiako Irakasle Eskolan berriro errepikatu zituzten publikoan faltsutze salaketa larriak.

Bi urte eta gehiago faltsutze salaketa oso larriak eginda Arabako Foru Aldundian, ondorio ikaragarriekin pertsona batzuentzat eta oraindik ikertu gabe. Azken bi urtetan 16 txosten zientifiko argitaratu dituzte grafitoak defendatuz eta Sos-Iruña Veleia herri plataformak 2.100 sinadura bildu ditu analisiak eta indusketa kontrolatuak egitearen alde.