Iruña Veleia hitzaldia Langraizen gaur:
– Miguel Thomson
– Juan Martin Elexpuru
AIEN X IESUS TA: Cristo y la vid en un grafito vasco de Iruña Veleia. Miguel Thomson. Ama Ata
AIEN = AIIIN => aihen. 2 ostraka Iruña Veleian:
13364 2005-4-4 geure “ata” zutan / Reinu “Iesus” ta / egin badi zur
13396a AI II,I ó N II,I / I, LIIIO, / GI, MAI / IIDA, IAN / SVT I? (Eskerrik asko ORPUSTAN web )
13364 2. lerroan: Reinu ala AIIIN = AIEN = mahatsondo = “sarment, vigne”
Idatzita omen dago: AIEN X IESUS TA = mahatsondoa X IESUS da =AIEN X IESUS da = Biblia Joan 15, 1 eta Joan 15, 5.
Iesus Krist Gure Iaunaren Testamentu Berria. Joanes Leizarraga.1571
KAP. XV: 1 Ni naiz aihen egiazkoa, eta ene Aita da mahastizaina
5 Ni naiz aihena, zuek xirmenduak
13396 AI III: AIHEN “sarment, vigne” (Orpustan)
LA LANGUE BASQUE AU MOYEN AGE (IXe-XVe siècles) par Jean-Baptiste ORPUSTAN Professeur à l’Université Michel de Montaigne-Bordeaux III . Annexe. Du basque médiéval au basque antique: les inscriptions de Veleia-Iruña en Alava. (265. orria)
13339a (akatsa 13396) LEIO “fenêtre” (sans aspiration intervocalique: voir ci-dessus, de
même ATHE peut-être “porte”), MAI (de même) très certainement pour
MAHI “table”, mot dialectal et usuel de base, qui ne serait pas dans ce cas
un emprunt au latin magide “maie”, où alors très précoce, et dont la forme
moderne quasi officielle MAHAIN serait un composé comme il semble
probable. Ces deux mots sont séparés par GI qui fait penser à OGI
“pain”, d’autant plus qu’il sont suivis de EDA pour EDAN “boire,
boisson”, sens et mot qu’implique forcément le terme suivant IAN
“manger, nourriture”, et comme le dernier mot est ZVTI “debout”, il y a
là comme une sorte de résumé du repas (devant la “fenêtre”?). La série
est précédée de AIE isolé: il suggère AIHEN “sarment, vigne” (présent en
toponymie médiévale) et serait ainsi une allusion indirecte au vin.
15924 2006-6-22 HAIIII / zutir / vola (Orpustan 272. orria)
15924 HAIII:
Quelques mots isolés sur fragments sans relation contextuelle peuvent poser question: HAIE ou HAEI (15924) serait en basque moderne un démonstratif pluriel incomplet ou tronqué, avec (-K) ergatif ou nominatif “eux” (voir ci-dessus l’absence du suffixe -K), ou lu HAEI (gravé HAIII) avec -I final de datif “à eux”; s’en rapproche EAE (13709b) plus difficile encore à analyser par le basque moderne. SUTI dans la suite évoquant un repas (13396a: voir ci-dessus) peut se comprendre comme une forme suffixée de ZUT “dressé”, soit comme 273 273 radical verbal (le basque moderne aurait l’impératif ZUTI HADI “lèvetoi”), soit comme une forme d’élatif en -(T)I (comme en souletin moderne) au lieu de -(T)IK ou de partitif servant de participe perfectif. Le même élément est au fragment 15924 sur trois lignes HAEI (ou HAIE: voir ci-dessus) ZUTIR VOLA: dans ZUTIR le -R semble plus clair que le -K qui a été proposé aussi, mais il ne serait explicable que comme le début d’autre chose, peut-être de l’adlatif -RA (oztera- “à l’ost” au XIVe siècle), tandis que ZUTIK “en position dressée, debout” serait identique au basque moderne. Le dernier mot VOLA rappelle le latin volare “s’envole” en forme impérative, peut-être au sens de “se hâter” (“hâtetoi”?), ce qui s’accorde à l’idée de “se dresser” sans rendre pour autant la formule intelligible.
AIEN X IESUS TA: Cristo y la vid en un grafito vasco de Iruña Veleia. Ama Ata
Gorrotxategik eta Lakarrak 13364 hemen irakurri zuten:
13364 2005-4-4 geure “ata” zutan / Reinu “Iesus” ta / egin badi zur
2. lerroan: Reinu “Iesus” ta / eta faltsutzat salatu.
Idatzita omen dago:
AIEN X IESUS TA = mahatsondoa X IESUS da =AIEN X IESUS da = Biblia Joan 15, 1 eta Joan 15, 5.
Iesus Krist Gure Iaunaren Testamentu Berria. Joanes Leizarraga.1571
KAP. XV: 1 Ni naiz aihen egiazkoa, eta ene Aita da mahastizaina
2 Nitan fruktu ekarten eztuen xirmendu guzia, kenzen du: eta fruktu ekarten duen guzia, xahutzen du, fruktu gehiago ekar dezanzat.
3 Ia zuek xahu zarete nik erran drauzuedan hitzagatik.
4 Zaudete nitan eta ni zuetan: xirmenduak berak frukturik bereganik ezin ekar dezakeen bezala, baldin aihenean ezpadago: ezeta zuek ere baldin nitan ezpazaudete.
5 Ni naiz aihena, zuek xirmenduak: nor baitago nitan, eta ni hartan, hark ekarten du fruktu anhitz: ezen ni gabe deus ezin daidizue.
Biblia euskaraz Joan 15, 5: “Ni naiz mahatsondoa eta zuek aihenak”.
Ez nau larritzen azken orduan
Arnasa galdu beharrak
Bide xumea hesituaren
Amildegiaren larrak…
Ardo berriak onduko ditu
Mahastietan aihen zaharrak
Gure oraina arrazoiturik
Beste batzuren biarrak.
Eskerrik asko Miguel Thomson, Ama Ata.
Iruña Veleiako euskara zaharra bermatu dute:
Joakin Gorrotxategik 2006-6-15ean bermatu zuen Iruña veleiako euskara zaharra Henrike Knorr eta Eliseo Gilekin batera hedabideen aurrean.
Joseba Lakarra, El Pais 2006-6-18: “Batera zein bestera, aztarnen agerpen hutsak indartu ditzake euskarari buruzko ikasketak, komunitate zientifikoak orain arte gutxietsiak. Ildo horretan Linguistika Indoeuroparreko katedradunak (Gorrotxategi) esan duenez, “nik neuk eta beste askok uste genuen euskaraz egiten zela Veleian garai horretan”. Iritzi bertsua agertu du Joseba Lakarra EHUko Filologia, Geografia eta Historia Fakultateko dekanoak. “Oso pozgarria da halako froga garbiak agertzea, baina kontrakoa mantendu izan dutenek beraiek lehen eta orain ikusi beharko dute zer zuten hori defendatzeko, eta nik neuk behintzat ez dut uste bazenik kontrako ebidentziarik”.
Blanca Urgell 2006: Blanca Urgell cree que el valor de estos dos últimos descubrimientos es
sociolingüístico, más que filológico. «Teníamos la impresión de que la
culturización, en sentido estricto, significaba olvidar el euskera. Así ha
sido, hasta Larramendi, en Hegoalde. Cada vez que los vascos sentían
la necesidad de escribir, como aprendían a escribir en castellano, pues
escribían en esa lengua. Esa ha sido una teoría, y si retrocedíamos en el
tiempo, la aplicábamos de la misma manera. Y ahora hemos visto que
esa teoría podría tener lagunas. Que el euskera podía tener un nivel más
culto. Que los vascos, en un momento dado, también sintieron la
necesidad de plasmar por escrito las cuestiones vascas, de cara a la
enseñanza, para expresarse…».
Pruden Gartzia 2006-6-10ean Filoblogian: …”Bukatzeko, ohar pertsonalago bat. Utikan zenizoak! Bada tamala zerbait interesgarri aurkitzen den bakoitzean kristo guztia “zuhurtzia” gora eta behera aritzea, eta bazter guztietan trikimailuak eta engainuak besterik ez ikustea. Sakoneko arrazoia hauxe da: euskara susmopean dago, beti susmopean. Noiz entzun behar diogu Gobernuko eledunari esaten ororen buru POZTU egiten dela? (eta, ondoren, gainera ditzala nahi dituen ohar zuhur guztiak…).”
Pilar Cipres, Santos Yanguas: bermatu zuten 2007ko maiatzean Iruña Veleiako Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoen txosten arkeologikoaren eranskina (159-165 o.).
Zoilo Calleja: bermatu zuen 2006-11-26 ikerketa batzordearen komunikatua.
Idoia Filloy, Eliseo Gil, Iruña Veleiako txosten arkeologikoak (Sos iruña Veleia txostenak).
Ruben Cerdan, txostenak CNRS analisiak.
JM Elexpuru, liburua, Iruña Veleiako euskarazko grafitoak, hitzaldiak eta bloga.
Sos Iruña Veleia (txostenak): Hector Iglesias, Txillardegi, Orpustan, Luis Mari Mujika, Emilio Ilarregi, Carmen Fernandez, Angel Morillo, Edward Harris, Antonio Rodriguez Colmenero, Ulrike Fritz, Luis Silgo, Koenraad Van den Driessche, Mikel Albisu, Joaquín Baxarías, Roslyn M Frank, Miguel Thomson, Alicia Satue, Antonio Arnaiz… (zerrenda osatu gabe, laster loturekin).
Babestu ondoren hauetako batzuk salatu dute… ematen du oso arrunta izan dela Iruña Veleiako euskara zaharra onartzea.
17. Comentarios sobre algunos grafitos de Iruña Veleia
Autor: Miguel Thomson
Tema: Latín y otros temas
2015-5-9, Zestoa 19:30etan hitzaldia:
Miguel Thomson: La ciencia y la controversia sobre la autenticidad de los grafitos de Iruña-Veleia
17. Comentarios sobre algunos grafitos de Iruña veleia
Autor: Miguel Thomson
Tema: Latín y otros temas
Las letras de Iruña-Veleia y sus paralelos en la Antigüedad. Miguel Thomson. Ama ata
17. Comentarios sobre algunos grafitos de Iruña Veleia
Autor: Miguel Thomson
Tema: Latín y otros temas
Altamirako bisonteak iruzurtzat 23 urtetan (1879-1902).
Iruña Veleia eta Altamira. Miguel Thomson. Ama ata.
Iruña Okako euskara zaharrak sortzen duen beldurra. (2008-10-28)
El origen de las lenguas romances, la (relativa) estabilidad de la lengua vasca y los grafitos de Iruña-Veleia. Miguel Thomson. Ama ata
17. Comentarios sobre algunos grafitos de Iruña veleia
Autor: Miguel Thomson
Tema: Latín y otros temas