Etiketa honen artxiboa: soria

Hitzaldia Eduardo Alfaro S. Telmo museoa Donostia asteartea azaroak 16

SesencoCostumbres romanas para la muerte en Tierras Altas de Soria. Huellas del euskera en epigrafía antigua

  • Azaroak 16 | 19:00
  • San Telmo Museoa   Ikusi Google Maps-en
  • Sarrerak: Libre, jarleku guztiak bete arte

Hizkuntza: Gaztelaniaz

Eduardo Alfaro Peñak Soriako Lurralde Garaietan lan egiten duen goi-inperioko tailer epigrafikoaren ezaugarriak erakutsiko ditu, San Telmo Museoan bisita daitezkeen sei hilarriak erreferentziatzat hartuta.

Aldez aurretik, Ebroren isurialdeko iparraldeko serrania soriarrari buruz hitz egingo da testuingurua ezagutarazteko. Esparru geografiko hori ezagutzea garrantzitsua da proposatzen den obraren ikuspuntu arkeologikoa ulertzeko. Horren bidez, euskal-akitaniar onomastikaren presentziari buruzko azalpen bat eman nahi da zerraren goi-inperioko hilarrietan.

Eduardo Alfaro Peña, Miranda de Ebron (Burgosen) jaioa, Arkeologian lizentziatua da 1996tik, eta Historian doktorea da 2018tik Valladolideko Unibertsitatean. 2004tik 2005era bitarte, Pintiako hiri vacceo-erromatarreko (Peñafiel, Valladolid) indusketen zuzendari teknikoa izan zen.

Euskal sustraiko jende izenak Soriako erromatar epigrafian. Erakusketa S. Telmo museoa. Donostia

Soria hilarriak euskaraEuskal sustraiko jende izenak erromatar epigrafian. Soriako Tierras Altasko hilarriak.

Soriako Tierras Altas eskualdean aurkitutako erromatar epigrafeei esker, bertan gure aroko lehen mendeetan bizi zen jendearen heriotzarekiko erritu eta sinismenen berri dugu. Inperioko lurralde gehienetan bezala, latinez idatzita daude, baina aldi berean bertako jendearen izen indigenak agertzen dira.

  • 2021eko azaroaren 12tik – 2022ko urtarrilaren 16ra
  • Asteartetik igandera arte, 10:00-20:00
  • Astelehenak, itxita
  • Klaustroa

Erakusketa honek Soriako Tierras Altas eskualdean aurkitutako hainbat objektu arkeologikotan du jatorria, tartean orain museoan ikus daitezkeen sei hilarriak. Eduardo Alfaro arkeologo eta ikerlariak, Idoubeda oros egitasmoan lanean diharduenak, euskararekin lotutako inskripziodun hilarri hauek ikertzeaz gain, erakusketa bat prestatu zuen Sorian 2019. urtean. Donostiara etorri aurretik, Bergarako Laboratorium Museoan muntatu zen, baina pandemiak eragin nabarmena izan zuen egitasmo hartan. Orain, erakusketa ikusteko aukera berri bat eskaintzen du San Telmo Museoak

Pieza arkeologikoen ondoan, besteak beste, Joakin Gorrotxategi irakasle eta euskaltzain urgazleak egindako azterketa eta iruzkin linguistikoak jasotzen ditu erakusketak.

Soriako Tierras Altas eskualdean aurkitutako erromatar epigrafeei esker, bertan gure aroko lehen mendeetan bizi zen jendearen heriotzarekiko erritu eta sinismenen berri dugu. Inperioko lurralde gehienetan bezala, latinez idatzita daude, baina aldi berean bertako jendearen izen indigenak agertzen dira. Azken ikerketen arabera, hauetariko batzuk euskal-akitaniar antroponimiaren ikuspuntutik azal daitezke, euskararen historiarako garrantzitsuak diren aztarnak baskoiei zegozkien Ebro ibaiaz bestaldeko lurretan kokatuz.

Eskualde horretako jendearen jatorria, beraz, beren izen indigenetan islatzen da. Azken hamarkadetako aurkikuntzen aurretik, ezagunak ziren izen indigena urriak Soriako eta Ebro ibarreko ustezko hizkuntzekin lotzen ziren, hau da, zeltiberierarekin eta iberierarekin. Geroztik hona nabarmendu da ia ez dagoela zeltiberierazko izenik lurralde horretan, Numanziatik gertu egon arren; aldiz, askok egungo euskararen aurrekariak ziren akitanieraren eta baskoieraren ezaugarriak dituzte.

Jarduerak


Organizan: Euskaltzaindia, Idoubeda Oros, San Telmo Museoa
Comisario: Eduardo Alfaro

Soria eta euskaldunak. JM Elexpuru. Argia

Sesenco Soria 2Soria eta euskaldunak. JM Elexpuru. Argia.

  • Uztailaren 17an zabaldu zen Santa Cruz de Yanguas-en (Tierras Altas, Soria) oso erakusketa garrantzitsu bat, Eduardo Alfaro Peña arkeologoa, Eduardo Aznar Martínez antropologoa eta probintziako agintariak bertan zirela: erromatar garaiko hilarrien erakusketa. Juan Martin Elexpuru  2019ko abuztuaren 10a.
  •   Eskualdean aurkitutako 44 estelaren argazkiak eta transkripzioak ikus daitezke, eta horietako 12 fisikoki. Benetako altxorra euskararen historiarentzat, hilarri hauetan agertzen diren pertsona-izenengatik euskara arkaikotik baitatoz. Hau ikusita gero jarraituko ote dute ematen euskalduntze berantiarraren ipuin telebisatua?

Hurrengo egunean El Heraldo de Soria-k orri osoko kronika zekarren. Zera irakurtzen dugu, besteak beste: “Tenemos un patrimonio excepcional, y dentro de este algunas piezas que están dando un nuevo giro a los estudios sobre el origen del euskera. La estela de Antestius Sesenco, datada entre los siglos I y II, y hallada en Villar del Río, es en este sentido el gran atractivo que de hecho ya está suscitando reserva de visitas desde el Pais Vasco (…) De alguna manera esto certifica que en Tierras Altas existía una nomenclatura indígena vascona o “vascoaquitana…”. Ezin da esan, nonbait, “hemen euskaraz egiten zen”, baina tira, zeharbidez esaten da, eta testuingurua ezagututa ez da gutxi.