(Iruña Veleiako) euskara batu zaharra berreraiki beharra. Lakarra 2014

2008-12-3an, duela 6 urte Lakarrak (Almagro eta Gorrotxategiren atzetik) faltsutzat salatu zuen Iruña Veleiako euskara zaharra, orain berriz sei urte beranduago, “Euskara batu zaharra berreraiki beharraz” jabetu da, alegia, arkeologoek (Idoia Filloy eta Eliseo Gil) aurkitu zutena “berreraikitzen” ari da.

Ez du ematen oso gustora ari denik eta azken bi mila urtetan, euskara aldatu omen da  Iruña Veleian ez bezala, “askotxo eta gutixko -biak batera-“:

71. nota: “Termino absolutuetan, jakina, erlatiboetan bai: XIX. mendeko B aldatuegi zen XVI.eko G izateko, XVI.eko L gutxiegi XX.eko Z izateko… eta Veleiako idazkiak (III-IV… [XXI]) askotxo eta gutixko —biak batera— edozertarako.”

Konturatu da duela 1700 urte Iruña Veleian euskara batu zaharra zegoela “askotxo eta gutixko biak batera aldatu dena” eta besteen artean “berreraiki” ditu:

– Arraina: (Arrani) Iruña Veleiako ostraka euskalduna ospetsuena (16365).

– Bel: koloredun ostraka alaia (13397 beta).

– Eda: jaietan kamiseta eta gero bineta duen ostraka famosoa (13396).

– Urte: zolaz estalitako hitza eta ostraka ospetsua (15920).

“Berreraiki” ditu ere diptongoak, ian,  jaun, geure, aditz laguntzaileak, koloreak… Martxa honetan piskanaka, laster “berreraikiko” ditu arkeologoek (Idoia Filloy eta Eliseo Gil) aurkitutako “Iruña Veleiako euskarazko grafitoak” konturatu gabe jakina, Juan Martin Elexpuruk eta Hector Iglesiasek idatzi zutela urte batzuk lehenago.

Duela 1700 urteko euskara batu zaharra ezagutzeko,  arkeologoek diote, euskara berreraikitzea baino, hobe dela kata kontrolatuak egitea, oso probablea delako ostraka berriak azaltzea, adibidez 32. zundaketan, alegia, ostraka euskaldun berriak aurkitu eta irakurri, arkeologoek (Idoia Filloy eta Eliseo Gil) egin zuten bezala… baina ez du ematen egiteko asmorik dutenik.

Zientzia, salatarien, grafologoen, politikoen… eskutan dago eta errukirik ez dago Iruña Veleia gorrian.