1700 urteko ostraka euskaldun berriak azaldu dira berriro Iruña Veleiako aztarnategian, Julio Muñezek Veleian ara aurkitu ostean oso probablea zen egia esateko. Isipi Lamarainek protokolo ofiziala jarraituz aurreneko agindua Maialen Urra grafologoa deitzea izan da eta 36 mila euro ordaindu ostean, solemneki ebatzi du ez direla Eliseo Gilek idatzitakoak “oraingoan”, baina bermatzeko Idoiak idatzitakoak ez ote diren, beste horresbeste eskatu du, 72 mila euro bakarrik guztira, erantzunaren zain gaude.
Bigarren agindua IPCE Nabarro txostena eskatzea izan da, nabarmena da XXI. mendeko altzeiruzko txirbila azaltzen dela hizkien gainean, baita harrobiko hautsa zakarra, Garoñako zentral nuklearraren 40 urteko radioaktibitate modernoa ere, baina lasai asko esplikatu dute ETBko kamaren aurrean, gaur egungo kutsadura besterik ez dela, zerikusirik ez duena datazioarekin. Nabarrok esan du erraza izan dela datatzea, hizkiak 1700 urteko zolaren azpian daudelako, hezurrak K14 bidez datatzen direla eta freskotan bakarrik idatz daitezkeela eta grafito batzuk buztin freskotan idatzita egosi aurretik, termoluminiszentziarekin datatzen direnak.
Iruña Veleiako ostraka euskaldun berriak aurkezteko prentsaurrekora mundu osoko ehun bat hedabide azaldu dira eta akreditazioak mugatu behar izan dituzte Iruña Okako aretoan ez direlako sartzen. Aztarnategiko zuzendariak proiektatu eta irakurri ditu 1700 urteko ostraka euskaldun azaldu berriak, mundu guztiak txalotzen zituen bitartean.
Gorrotxategik esan du oso probablea dela Erromako enperadoaren gustokoak izatea, gurutzeen artean Gure aitaren bertsio zahar bat egotea, pozik dagoela M alturik ez dagoelako batere, baina ez dagoela ziur eta berriro irakurriko dituela gutun eta txosten berria idatzi aurretik. Lakarrak kazetariari, artikuluak ba omen daudela eta hipotesi berriak asmatu beharko direla proto-euskaran, baina uste gabean mingainarekin mikrofonoa ukitu, kalanbrea eman eta mutu gelditu kamaren aurrean.
Almagrok dio euskalduntze berantiarra hipotesia pikutara doala, baina berdin zaiola, Menendez Pidal, Tovar… frankista peto petoak izanik hipotesiaren kontra zeudela eta ez zela ezer gertatzen, alegia, españolak (eta frantsesak) egon behar direla euskararen aurkako teoria guztiak defendatzen konstituzioan idatzi zutelako. Gainera aipatu du ETBk diru pila xahutu duela dokumentala egiten eta hori ospatzeko garaipena dela, estafa izan gabe txantxarik ere ez delako.
Euskaltzaindiak aipatu du ez dela gehiegi fio grafologoekin, IPCE analisiekin gutxiago eta oraindik ez dituela bermatu nahi, lehen ere Henrike Knorr, Txillardegi, Gorrotxategi, Cipres eta Santos Yanguasek onartu zituztelako ostraka euskaldunak, alegia, inorekin ez dela fidatzen eta ez duela ezer ere jakin nahi euskara zaharrarekin, nahi gabeak besterik ekartzen dizkiolako.
Idoiak “déjà vu” esan du, berak aurkitutako ostraka euskaldunak baino itsusiagoak direla eta aspaldi idatzi zuela, katak zabalduz gero oso probablea zela garai berean gehiago azaltzea. Bere inozentzia aitortu du, ez dituela idatzi errepikatu behin eta berriro eta batez ere, ez dituela inolaz ere 1700 urte bere soinean izan nahi.
Juan Martinek salatu, “Iruña Veleiako euskarazko grafitoak” bere liburuaren plagio lotsagarri bat besterik ez direla (“etxe” akats eta guzti), eta gutxienez originala aipatu behar zutela argitaratzerakoan; gainera galdetu du, lehen “a” artikulua faltsua bazen, nola ez den faltsua “A proto artikulua”? – Lakarra bote azkarrean erantzun, “proto” hitza magikoa delako eta konbentzitu ditu kazetari guztiak, bihar azaleko titularra izango da egunkarietan.
Sos Iruña Veleiakoek deitoratu dute argitaratu duten informazio arkeologiko guztia, Ostrakabase-tik fusilatuta dagoela, aipatu gabe jakina, akatsak eta guzti, adibidez 17194 transkripziorik gabe, alegia Ganis O V falta zaiela.
Eliseok salatu du, ostraka euskaldun berriak bezala aurkeztu dituzten gehienak, berak aurkitutakoak, koordenatuak, garbituak, transkribituak eta argitaratuak direla, mundu guztiak dakien bezala, lehen faltsutzat salatuak eta orain “berritzat” eta benetakotzat aurkeztuak. Bera aztarnategitik bota ondoren, autopista bilatzeko aitzakiarekin, ostrakak ahaztu, latinari eta plazari, alegia, hutsa edo huskeria bilatzeari eman diotela lehentasuna. Ostraka euskaldunen aurkezpen berriak ederki erakusten duela bere aurkikuntzak benetakoak direla eta itzuli behar diotela aztarnategiko zuzendaritza, azken sei urtetako kalte ordainak ordaindu eta zailagoa edo ia ezinezkoa dena bere prestigio eta ohorea.
Muñezek eta Isipik erantzun diote, grafologoek garbi demostratu zutela (36 mila euro ordaindu ondoren) Eliseok idatzi zituela duela 1700 urteko ostraka euskaldunak, beraz 1700 urte dituela, aspaldi jubilatua beharko zuela eta inolako eskubiderik ez duela aztarnategira itzultzeko, gainera adin horretan hobe lanik ez egitea eta zaintzea, inor molestatu gabe, ongi daudela gauzak dauden egoeran; hobe batzuentzat besteentzat baino jakina. Arabako Aldun Nagusiak exigitu dio behingoz publikoki aiortu dezala bere benetako adina, inor engainatu gabe, zor diola gizarteari eta agindu dio (isilik egoten bada), sei urteko gurutzetik jaitsi eta estatua bat paratuko diola aztarnategiko sarreran idatzirik: “Eliseo, berak idatzitako ostrakak aurkitu zituen 1700 urte beranduago.”
Errukirik ez dago Iruña Veleia gorrian ostraka euskaldun berriak azalduta ere.