Etiketa honen artxiboa: sesenco

Hitzaldia Eduardo Alfaro S. Telmo museoa Donostia asteartea azaroak 16

SesencoCostumbres romanas para la muerte en Tierras Altas de Soria. Huellas del euskera en epigrafía antigua

  • Azaroak 16 | 19:00
  • San Telmo Museoa   Ikusi Google Maps-en
  • Sarrerak: Libre, jarleku guztiak bete arte

Hizkuntza: Gaztelaniaz

Eduardo Alfaro Peñak Soriako Lurralde Garaietan lan egiten duen goi-inperioko tailer epigrafikoaren ezaugarriak erakutsiko ditu, San Telmo Museoan bisita daitezkeen sei hilarriak erreferentziatzat hartuta.

Aldez aurretik, Ebroren isurialdeko iparraldeko serrania soriarrari buruz hitz egingo da testuingurua ezagutarazteko. Esparru geografiko hori ezagutzea garrantzitsua da proposatzen den obraren ikuspuntu arkeologikoa ulertzeko. Horren bidez, euskal-akitaniar onomastikaren presentziari buruzko azalpen bat eman nahi da zerraren goi-inperioko hilarrietan.

Eduardo Alfaro Peña, Miranda de Ebron (Burgosen) jaioa, Arkeologian lizentziatua da 1996tik, eta Historian doktorea da 2018tik Valladolideko Unibertsitatean. 2004tik 2005era bitarte, Pintiako hiri vacceo-erromatarreko (Peñafiel, Valladolid) indusketen zuzendari teknikoa izan zen.

Euskal hiztegi historiko etimologikoa EHHE 200 sarean

EHHE 200 sareanEuskal hiztegi historiko etimologikoa EHHE 200 sarean, eskerrik asko.

 

 

1. eranskinean: Zerrenda kronologikoa: hitzen lehen agerraldia: 759. urte aurretik bakarrik hogei 20 hitz akitanieraz…

EHHE 200 20 hitz 759 urte aurretik

“Ahaztu” egin zaie hitz pila, Gorrotxategik ere argitaratu zuen Akitaniera-Baskoia: “Euskararen historia. Euskara antzinatean.”  Joakin Gorrotxategi. Eusko Jaurlaritza 2018. Kontuan izan behar da, adibidez, “Euskararen historian”, Eusko Jaurlaritzak 2018an argitaratu zuen liburuan, Gorrotxategik idatzi zuen zatian, “Euskara antzinatean” (231. orria), “3.1.2. Izenak eta izen oinak” (akitanieraz, 253. orria), 51 berrogeita hamaika sarrera azaltzen direla; “Izen eratorpena”, beste 18 hamazortzi sarrera gehiago, Hispanian beste sarrera batzuk (illuna, tichia, Ibarra… ), Soriako euskara, sesenco, agirseni… Alegia sarrera pila falta dela.

Ez dituzte Gorrotxategik argitaratutako hitzak jartzen ere (51 hitz).

Ez da zaila zerrenda luzatzea, adibidez, “Euskara antzinatean 200”, berrehun hitz ordenatuak 759. urte aurretik:

Iturriak:
Akitaniera: EHHE-200 Euskal hiztegi historiko etimologikoa. Euskaltzaindia, 2019 (20 sarrera).
Akitaniera-Baskoia: Euskararen historia. Euskara antzinatean. Joakin Gorrotxategi. Eusko Jaurlaritza 2018.
Iruña Veleiako euskarazko grafitoak Idoia Filloy eta Eliseo Gil arkeologoek argitaratua: http://veleia.com/noticia_detallada.php?niv=6&noticia=48
Les Inscriptions d’Iruña-Veleia. Hector Iglesias.
Iruña-Veleia: Iruña-Veleiako euskarazko grafitoak. 2.4.- Testuetako lexikoa. Juan Martin Elexpuru. Arabera. 2009.

Soria eta euskaldunak. JM Elexpuru. Argia

Sesenco Soria 2Soria eta euskaldunak. JM Elexpuru. Argia.

  • Uztailaren 17an zabaldu zen Santa Cruz de Yanguas-en (Tierras Altas, Soria) oso erakusketa garrantzitsu bat, Eduardo Alfaro Peña arkeologoa, Eduardo Aznar Martínez antropologoa eta probintziako agintariak bertan zirela: erromatar garaiko hilarrien erakusketa. Juan Martin Elexpuru  2019ko abuztuaren 10a.
  •   Eskualdean aurkitutako 44 estelaren argazkiak eta transkripzioak ikus daitezke, eta horietako 12 fisikoki. Benetako altxorra euskararen historiarentzat, hilarri hauetan agertzen diren pertsona-izenengatik euskara arkaikotik baitatoz. Hau ikusita gero jarraituko ote dute ematen euskalduntze berantiarraren ipuin telebisatua?

Hurrengo egunean El Heraldo de Soria-k orri osoko kronika zekarren. Zera irakurtzen dugu, besteak beste: “Tenemos un patrimonio excepcional, y dentro de este algunas piezas que están dando un nuevo giro a los estudios sobre el origen del euskera. La estela de Antestius Sesenco, datada entre los siglos I y II, y hallada en Villar del Río, es en este sentido el gran atractivo que de hecho ya está suscitando reserva de visitas desde el Pais Vasco (…) De alguna manera esto certifica que en Tierras Altas existía una nomenclatura indígena vascona o “vascoaquitana…”. Ezin da esan, nonbait, “hemen euskaraz egiten zen”, baina tira, zeharbidez esaten da, eta testuingurua ezagututa ez da gutxi.